Według obecnych szacunków, realizowany przez siły powietrzne Stanów Zjednoczonych (USAF) programu GBSD (Ground Based Strategic Deterrent), zakładający kompleksową modernizację lądowego komponentu tzw. atomowej triady Stanów Zjednoczonych, znacznie przekroczy zakładany budżet i będzie opóźniony nie mniej niż o dwa lata.

W ramach programu GBSD do służby mają wejść nowe, przenoszące jądrowe ładunki bojowe, międzykontynentalne pociski balistyczne (ICBM) typu LGM-35A Sentinel. Zastąpią one używane obecnie pociski ICBM typu Boeing LGM-30G Minuteman III. Celem programu jest również przeprowadzenie modernizacji 400 podziemnych silosów-wyrzutni (LF – Launch Facility), w których stacjonują pociski ICBM, oraz infrastruktury towarzyszącej, czyli obiektów dyżurowania (MAF – Missile Alert Facility) składających się z podziemnych centrów kontroli startów (LCC – Launch Control Center) oraz znajdujących się na powierzchni budynków pomocniczych (LCSB – Launch Control Support Building).

Jest to olbrzymie przedsięwzięcie logistyczne, którego częścią jest budowa pocisków międzykontynentalnych LGM-35A. We wrześniu 2020 r. USAF ogłosiły, że kontrakt w programie GBSD otrzyma koncern Northrop Grumman. Siły powietrzne zaplanowały zakup 642 pocisków LGM-35A. W czerwcu 2029 r., po rozmieszczeniu w silosach pierwszych dziewięciu egzemplarzy, pociski Sentinel miały osiągnąć wstępną gotowość operacyjną (IOC). Pełną gotowość operacyjną (FOC) dla 400 pocisków planowano na rok 2036.

18 stycznia br. amerykańskie siły powietrzne poinformowały Kongres Stanów Zjednoczonych o naruszeniu przez program GBSD ustawy Nunn-McCurdy’ego (Nunn-McCurdy Act). Ustawa wymaga, aby departament obrony (Pentagon) poinformował legislatorów, jeśli dany program zbrojeniowy przekroczy zakładane koszty o więcej niż 15 procent. Wzrost kosztów o 15-30 proc. nazywany jest „znaczącym” naruszeniem ustawy, natomiast powyżej 30 proc. – „krytycznym”. Tymczasem według USAF koszt budowy pocisków LGM-35A wzrośnie nie mniej niż o 37 procent. Szacowano pierwotnie, że cena pojedynczego pocisku Sentinel (wraz z kosztami opracowania, testów i rozwoju) wyniesie 118 mln USD. Według obecnych obliczeń ma to być około 162 miliony dolarów. Koszt całego programu GBSD, szacowany pierwotnie na 95,3 mld USD, według obecnych kalkulacji ma przekroczyć kwotę 125 miliardów dolarów.

Duża część wydatków na program GBSD obejmie kompleksową modernizację podziemnych centrów kontroli startów pocisków ICBM. Rys. Northrop Grumman

Za wzrost kosztów programu, oprócz ceny pocisków, odpowiadają również większe niż przewidywano wydatki na modernizację infrastruktury podziemnej. Centra kontroli startów mają mieć większą powierzchnię od dotychczasowych. Olbrzymie sumy (około 10 mld USD) pochłonie m.in. położenie całkowicie nowego okablowania (o łącznej długości ponad 12 tys. kilometrów), instalacja nowych systemów łączności, zakup 56 nowych kołowych pojazdów transportująco-ładujących pociski, budowa nowych obiektów do przechowywania i obsługi technicznej pocisków oraz ogólna cyfryzacja i modernizacja obiektów dyżurowania, które pamiętają lata 80. ubiegłego wieku.

Siły powietrzne zapewniły legislatorów, że do lata 2024 r. przedstawią nową prognozę kosztów wraz z uaktualnionym harmonogramem programu. Tymczasem program GBSD generuje coraz większe opóźnienie. Według obecnych założeń wstępna gotowość operacyjna dla pocisków Sentinel ma zostać osiągnięta do czerwca 2030 r., a nieprzekraczalny termin wyznaczony przez USAF to wrzesień 2030. Siły powietrzne nie są jednak pewne czy uda się dotrzymać tych terminów i nie wykluczone że wszystko przesunie się o kolejny rok.

Jak na razie program ma na koncie dwie udane próby silników rakietowych. Tak samo jak Minuteman III, Sentinel będzie pociskiem trójstopniowym i każdy z członów będzie napędzany oddzielnym silnikiem na paliwo stałe (SRM – Solid Rocket Motor). Naziemny test silnika SRM pierwszego stopnia pocisku (Stage-1) odbył się 2 marca 2023 r. na, położonej na otwartym powietrzu, hamowni firmy Northrop w Promotory w stanie Utah. Z kolei 16 stycznia br. Northrop Grumman przeprowadził test silnika SRM drugiego stopnia pocisku (Stage-2). Próba odbyła się w centrum rozwoju inżynieryjnego USAF (AEDC – Arnold Engineering Development Complex) w Tullahoma w stanie Tennessee. Silnik umieszczono w komorze próżniowej symulującej warunki panujące w stratosferze oraz próżni, czyli na najwyższych pułapach osiąganych przez pocisk podczas lotu balistycznego.

W roku fiskalnym 2024 (czyli do września br.) program GBAD ma zrealizować kolejne dwa ważne przedsięwzięcia – przejść tzw. krytyczną ocenę projektu (CDR – Critical Design Review) oraz pierwsze próbne wystrzelenie testowej wersji pocisku Sentinel.