29 stycznia siły powietrzne Stanów Zjednoczonych (USAF) zakończyły trzymiesięczne badania ewaluacyjne samolotu z napędem elektrycznym typu Alia firmy BETA Technologies. Jest to kolejny etap w realizowanym przez USAF programie „Agility Prime”, oceniającym możliwość wdrożenia do służby samolotów pionowego startu i lądowania z napędem elektrycznym (eVTOL).

W kwietniu 2020 r. AFWERX, pododdział laboratorium badawczego sił powietrznych (AFRL) ds. rozwoju naukowego oraz wdrażania innowacji, zainicjował program „Agility Prime”. Rozpoczęto współpracę z firmami komercyjnymi takimi jak: BETA Technologies, LIFT Aircraft, Archer Aviation oraz Joby Aviation Inc., w celu opracowania szeregu lekkich samolotów eVTOL posiadających wyłącznie napęd elektryczny. Program bada możliwość wykorzystania tego typu konstrukcji zarówno przez USAF jak i departament obrony (Pentagon) do wykonywania szeregu zadań, takich jak misje ratunkowo-ewakuacyjne (CASEVAC/MEDEVAC), czy transport personelu i zaopatrzenia. Ewentualne wdrożenie samolotów eVTOL ma też przyczynić się do zmniejszenia zużycia paliwa oraz emisji hałasu podczas wykonywania codziennych, rutynowych zadań przez USAF. Siły powietrzne wprost określają samoloty tego typu jako powietrzne, elektryczne „taksówki”.

W ramach programu „Agility Prime”, 25 kwietnia 2023 r. USAF zawarły z firmą Joby Aviation Inc. kontrakt o wartości 131 milionów USD na dostawę dziewięciu eksperymentalnych samolotów eVTOL typu S4. Opracowany przez firmę Joby eksperymentalny S4 to śmigłowy samolot pionowego startu i lądowania wyposażony w sześć, pięciołopatowych, obracanych wirników. Cztery z nich zamontowane są na skrzydle, oraz dwa na usterzeniu o kształcie mocno rozchylonej litery „V”. Samolot posiada kabinę z miejscami dla pięciu osób. 25 września 2023 r. pierwszy egzemplarz S4 został dostarczony do bazy Edwards AFB w Kalifornii. Ocenę samolotu realizuje w Edwards skrzydło testowe 412th Test Wing wraz z tzw. połączoną jednostką testowania nowych technologii sił powietrznych (ET ITF – Emerging Technologies Integrated Test Force).

Samolot z napędem elektrycznym Midnight firmy Archer Aviation. Fot. Archer Aviation

Pod koniec lipca 2023 r. USAF przyznały firmie Archer Aviation kontrakt o wartości 142 milionów USD obejmujący zakup sześciu elektrycznych samolotów eVTOL typu Midnight. Samolot wyposażony jest w 12 obracanych wirników, zamontowanych na końcach sześciu wbudowanych w skrzydło belek. W locie poziomym przednie, pięciołopatowe wirniki pełnią funkcję śmigieł ciągnących, natomiast tylne, dwułopatowe – śmigieł pchających. Samolot posiada pięcioosobową kabinę, jego udźwig wynosi 226 kg, a zasięg to około 160 km. Pierwsze egzemplarze samolotów Midnight USAF mają odebrać w bieżącym roku.

Samolot z napędem elektrycznym Alia firmy BETA Technologies podczas testów w bazie Duke Field. Fot. USAF

26 października 2023 r. firma BETA Technologies dostarczyła do bazy Duke Field na Florydzie eksperymentalny samolot elektryczny typu Alia. Jest to model w wersji konwencjonalnego startu i lądowania (CTOL) wyposażony w pięciołopatowe śmigło pchające. BETA Technologies opracowała również wersję pionowego startu i lądowania (VTOL/CTOL) z napędem mieszanym. Oprócz śmigła pchającego, posiada ona cztery dwułopatowe wirniki zamontowane na końcach dwóch belek łączących skrzydło z usterzeniem ogonowym. Ewaluację samolotu Alia w bazie Eglin prowadził dywizjon testowy 413th FLTS. Została ona zakończona 29 stycznia br. Jeden z testów, przeprowadzony 11 stycznia, obejmował transport na noszach manekina symulującego chorego. Załoga samolotu Alia przejęła nosze od załogi śmigłowca ratownictwa bojowego (CSAR) HH-60W Jolly Green II w bazie Eglin AFB, po czym wykonała przelot do bazy Duke Field na odległość 110 km. Testy samolotu Alia w Duke Field możliwe były dzięki zainstalowaniu w bazie szybkiej stacji ładowania o mocy 350 kW (Level 3 DC). Według BETA Technologies, w zależności od lokalnych taryf i cen, naładowanie baterii samolotu Alia to koszt rzędu 15–25 USD. Wykonywanie przelotu na konkretnym dystansie jest więc przynajmniej o połowę tańsze niż w przypadku pokonywania takiej samej trasy przez samochód wojskowy z napędem spalinowym.