13 lipca na holu holownika morskiego Serval oraz w asyście holownika portowego Słoń stocznię Marine Projects w Gdańsku opuścił kadłub nowego patrolowca przeznaczonego dla Morskiego Oddziału Straży Granicznej (MOSG), który otrzyma numer burtowy SG-301. Jednostka ta w ciągu tygodnia powinna osiągnąć port Calais, gdzie w jednym z zakładów francuskiego przedsiębiorstwa stoczniowego Socarenam zostanie ukończona i wyposażona.  

Dzięki temu formacja ta zostanie w końcu wzmocniona przez nowoczesny pełnomorski patrolowiec, na co czekała ona od chwili utworzenia 1 sierpnia 1991 r., czyli od 31 lat. O potrzebie zakupu na potrzeby MOSG większych pełnomorskich patrolowców mówiono od wielu lat. Podstawową przeszkodą w jej zaspokojeniu był brak pieniędzy w budżecie państwa. Do dzisiaj największymi jej jednostkami są patrolowce Kaper-1 (SG-311) i Kaper-2 (SG-312) typu SKS-40 zbudowane na zamówienie Urzędów Morskich, a wprowadzone do służby w latach 1991-1992.

Mimo że zostały one zmodernizowane i doposażone, to ze względu na swoją wielkość, założenia konstrukcyjne i ograniczoną autonomiczność nie mogą operować z dala od własnych baz. Bolączka ta stała się szczególnie widoczna w czasie kryzysu migracyjnego, kiedy to MOSG nie miał możliwości wydelegowania żadnej jednostki pływającej dla wsparcia działań w ochronie zewnętrznej granicy Unii Europejskiej na Morzu Śródziemnym. Budowa pełnomorskiego patrolowca zaprojektowanego z myślą o realizacji takich zadań diametralnie zmieni ten stan rzeczy, zwiększając tym samym wiarygodność Polski w zakresie współuczestniczenia w zapewnieniu bezpieczeństwa całej Unii Europejskiej.

Możliwe stało się to dzięki uzyskaniu w 2019 r. przez Komendę Główną Straży Granicznej dofinansowania w wysokości 100 292 400 PLN na realizację projektu pn. „Pełnomorska jednostka patrolowa OPV” (PL/2019/PR/0066). Środki te pochodziły z Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego na lata 2014-2020, a dokładnie z Instrumentu na rzecz wsparcia finansowego w zakresie granic zewnętrznych i wiz.

Pierwszy przetarg na nowa jednostkę patrolową MOSG ogłosił 26 lipca 2019 r., jednak mimo przedłużenia terminu składania ofert, musiał być on w listopadzie tego samego roku unieważniony. Spowodowane było to tym, że zamawiający na budowę tego patrolowca przewidział maksymalnie kwotę 111,426 mln PLN, zaś jedyna złożona oferta, pochodząca od konsorcjum gdyńskich stoczni PGZ Stocznia Wojenna i Stocznia Remontowa „Nauta”, opiewała na 147,610 mln PLN.

Fot. Andrzej Nitka

W związku z tym 13 grudniu 2019 r. rozpisano nowy przetarg z terminem składania ofert do lutego 2020 r. Tym razem zainteresowanie przetargiem było większe. Poza PGZ Stocznią Wojenną, która wyceniła swoje usługi na 138,990 mln PLN i zaoferowała 30 miesięczny okres gwarancji, swoją ofertę złożyła francuska stocznia Socarenam, która za realizację zamówienia oczekiwała 111 mln PLN i zaoferowała dłuższą (36-miesięczną) gwarancję. Ostatecznie to właśnie ta firma 4 maja 2020 r. została ogłoszona zwycięzcą przetargu. Otworzyło to drogę do podpisania kontraktu na budowę, co nastąpiło 2 października 2020 r. w Gdańsku.

Mimo, że głównym wykonawcą była firma francuska, to od początku zakładano, że w Polsce i przy udziale polskich podwykonawców zostanie zbudowany częściowy wyposażony kadłub z nadbudową. Tak też się stało, w budowie jednostki uczestniczyły firmy z Trójmiasta: Naviretech, Marine Stal, Shipcon, Nauta-Stal, Stazen. 25 czerwca 2021 r. przy nabrzeżu gdańskiej spółki Marine Stal w Górkach Zachodnich położono stępkę pod budowę kadłuba tej jednostki. Wcześniej w gdyńskiej stoczni CRIST odbyło się cięcie blach dla tego projektu. Po skompletowaniu kadłuba i nadbudówki, zostało on przeholowany na pokładzie pontonu do stoczni Marine Projects, gdzie następnie został on przetoczony na pokład doku pływającego i zwodowany, co nastąpiło 29 czerwca br.

Pojawienie się w służbie nowego pełnomorskiego patrolowca będzie oznaczało dla Morskiego Oddziału Straży Granicznej wejście w nową erę. Jednostka ta ma służyć w ochronie zewnętrznych morskich granic Unii Europejskiej, głównie na akwenach Morza Bałtyckiego, Północnego i Śródziemnego, zaś do jej zadań należeć będzie:

• udział w połączonych operacjach morskich koordynowanych przez Agencję FRONTEX i realizowanych we współpracy z innymi służbami wykonującymi zadania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa państwa i UE,
• ujawnianie prób przekroczenia morskich granic UE wbrew obowiązującym przepisom, a w szczególności fizycznemu przeciwdziałaniu nielegalnej migracji, transportowaniu przez morskie granice odpadów i szkodliwych substancji chemicznych, środków odurzających i substancji psychotropowych, materiałów niebezpiecznych, broni, amunicji i materiałów wybuchowych oraz towarów objętych podatkiem akcyzowym bez wymaganych zezwoleń,
• udział w akcjach ratowniczych SAR, a także w zwalczaniu klęsk żywiołowych, katastrof humanitarnych i innych zdarzeń na morzu,
• sprawowanie nadzoru nad obszarami morskimi i egzekwowanie przestrzegania przez statki przepisów prawa obowiązujących na tych obszarach,
• współpraca ze statkami powietrznymi straży granicznych i przybrzeżnych UE celem budowania kompleksowego obrazu sytuacji nawodnej nadzorowanego akwenu,
• przeciwdziałanie bezprawnym czynom skierowanym wobec statków morskich, obiektów i instalacji morskich o znaczeniu strategicznym,
• udzielanie wsparcia innym służbom realizującym funkcje straży granicznych i przybrzeżnych w zakresie działań specjalnych na morzu (takich jak: policja, administracja morska, celna i rybacka),
• ochrona i zwalczanie zanieczyszczeń środowiska morskiego.