13 września w Upinniemi odbyła się uroczystość przekazania fińskiej Marynarce Wojennej (Merivoimat) gruntownie zmodernizowanego kutra rakietowego Pori (83) typu Hamina. Jest to czwarta i zarazem ostatnia jednostka tego typu którą poddano zakrojonej na bardzo szeroką skalę modernizacji w ramach programu LV2000MLU.
Program ten jest częścią większego przedsięwzięcia obejmującego modernizację całego morskiego rodzaju sił zbrojnych rozpisanego na lata 2013 – 2024 a także projektu znanego pod nazwą SUTO 2030 (Submarine Protection).
Kutry rakietowe typu Hamina zasiliły Merivoimat w latach 1998 – 2006. Na co dzień stacjonują w bazie w Upinniemi i podlegają dowództwu dywizjonu okrętów nawodnych. Są one owocem realizowanego w drugiej połowie lat 90-tych XX wieku programu Laivue 2000. Prototypowa Hamina (80) została zamówiona w grudniu 1996 roku, a do służby weszła 24 sierpnia 1998. Pierwszą seryjną jednostkę Tornio (81) zamówiono 15 lutego 2001 roku, a do służby wszedł on 12 maja 2003 roku. Hanko (82) banderę podniósł 22czerwca 2005 roku, a ostatni Pori 19 czerwca 2006 roku. Budowniczym całej czwórki była stocznia Aker Finnyards (obecnie STX Finland).
Głównym wykonawcą, a także koordynatorem wszystkich prac przy Haminach, jest krajowy koncern zbrojeniowy Patria Oyj, który poza zadaniami stricte nadzorczymi dostarczy także na zmodernizowane okręty opracowany przez siebie system treningowy, dla szkolenia obsady systemów ZOP. Stosowną umowę podpisano 4 stycznia 2018 roku, a poprzedziła ją wyrażona 19 grudnia 2017 roku autoryzacja ze strony Ministra Obrony Narodowej. Głównym podwykonawcą został natomiast, obecny od wielu dekad w fińskiej armii, szwedzki koncern Saab Dynamics. Dostarczył on najważniejsze okrętowe systemy w tym m.in.: nowy system dowodzenia walką (CMS - Combat Management System) z rodziny 9LV najnowszej, czwartej generacji (Mk4), system kierowania ogniem (FCS - Fire Control System) z rodziny 9LV wraz z radarem kierowania ogniem CEROS 200 a także nowe, wcześniej nie instalowane na tych okrętach, systemy uzbrojenia. Dodatkowo w ramach osobnej umowy Saab dostarczył także zintegrowany system łączności TactiCall.
Wybrany przez Finów szwedzki system 9LV Mk4 zastąpił wykorzystywany dotychczas na Haminach system EADS ANCS SQ-2000. W bojowym centrum informacyjnym zainstalowane zostały nowe konsole operatorskie z rodziny MFC 2100.
Sporo zmian, które wpłynęły na sylwetkę zmodernizowanych jednostek, zajdzie w systemach uzbrojenia. Jedną z największych rewolucji była decyzja o demontażu znajdującej się na dziobie armaty Bofors 57mm/70 Mk3 i zastąpienie jej zdecydowanie mniejszym systemem artyleryjskim (tak pod względem kalibru jak i masy), również produkcji Boforsa. Haminy otrzymają najnowszą, czwartą generację (Mk4), znanej i cenionej od ponad 84 lat szwedzkiej armaty kal. 40 mm L/70, wraz z amunicją programowalną 3P. Zdemontowane „pięć siódemki”, trafią z kolei na pokłady budowanych obecnie korwet typu Pohjanmaa. Stosowną umowę na dostawę tego typu armat podpisano 30 stycznia 2018 roku. Najnowsza 40’stka Boforsa umożliwia zwalczanie lekkich celów nawodnych i powietrznych w odległościach do 12,5 km zapewniając przy tym szybkostrzelność 300 strz./min.
Innym krokiem, który zdecydowanie uznać można za przełomowy dla morskiego rodzaju sił zbrojnych Finlandii była decyzja o montażu na modernizowanych kutrach wyrzutni torped lekkich. Jest to o tyle ważne wydarzenie, gdyż zgodnie z podpisanym 10 lutego 1947 roku traktatu pokojowego, znanego jako Pokój Paryski, a mówiąc konkretniej z artykułem 17 tejże umowy, Finlandii zakazano projektowania, produkcji a nawet posiadania różnego rodzaju uzbrojenia w tym m.in. torped oraz min wyposażonych w inny zapalnik aniżeli kontaktowy. Warunki tego niezbyt dla Finlandii korzystnego pokoju, zostały wstępnie złagodzone w 1960 roku oraz całkowicie unieważnione wraz z rozpadem ZSRR. Finowie wybierając ten nowy dla siebie wzór uzbrojenia zdecydowali się na dołączenie do realizowanego obecnie w Szwecji programu rozwoju torpedy nowej generacji znany jako Torpedsystem 47 (Tp 47). 4 stycznia 2018 roku pomiędzy szwedzką agencją ds. zamówień wojskowych FMV, a jej fińskim odpowiednikiem, dowództwem logistycznym Fińskich Sił Zbrojnych (FDF LogCom) podpisano dwa dokumenty. Pierwszy dotyczy współpracy z Saab’em przy projektowaniu i późniejszej produkcji nowej generacji torped lekkich. Na jego mocy nowe torpedy mają wejść na uzbrojenie fińskich okrętów w latach 2023 – 2025. Tym samym Finlandia, stanie się drugim ogólnie, a pierwszym zagranicznym użytkownikiem nowych szwedzkich torped lekkich. Integracja nowego systemu uzbrojenia została przeprowadzona wspólnie przez Saab’a oraz Patrię. Druga z kolei umowa związana była z wypożyczeniem Finlandii pewnej, bliżej nie określonej liczby aktualnie wykorzystywanych w Szwecji torped lekkich typu Tp 45. Uzbrojenie to zintegrowane zostało z obecnym już na okręcie, kadłubowym systemem hydrolokacyjnym Subsea Toadfish produkcji norweskiego Simrada, którego uzupełnieniem jest pracujący w niskiej częstotliwości sonar holowany Sonac/PTA produkcji Finnyards (jego antena ma długość 78 m i wyposażona jest w 24 hydrofony).
Torpedy Tp 47 charakteryzować się będą modułową konstrukcją, dzięki czemu możliwa będzie m.in.: szybka wymiana głowicy bojowej na ćwiczebną i odwrotnie. Źródłem napięcia dla tych pocisków będzie nowa generacja akumulatorów litowo żelazowo fosforanowych (LiFePo), które charakteryzują się wysoką żywotnością, niewielkim efektem pamięci, dużą pojemnością oraz możliwością częstego ładowania (<100 razy). Napęd stanowić będzie pędnik typu pump jet. Podczas prac badawczych nad nową generacją torped POP, specjaliści z Saaba bardzo dużą uwagę przykładali do skomplikowanych warunków w których to uzbrojenie będzie wykorzystywane. Warto bowiem pamiętać, że Morze Bałtyckie pod tym względem jest jednym z najbardziej skomplikowanych i trudnych akwenów na świecie. Charakteryzuje się wyjątkowo skomplikowaną topografią dna, różnymi warstwami wód o zmiennym zasoleniu a także obecność licznych wysp, archipelagów oraz dużego ruchu jednostek cywilnych. Oryginalnym nosicielem dla którego przewidziano nowe uzbrojenie miały być korwety typu Visby oraz śmigłowce, teraz na mocy podpisanych umów staną się nimi także zmodernizowane kutry typu Hamina.
Na pokład fińskich jednostek trafiły także zdalnie sterowane, stabilizowane stanowiska ogniowe (RWS – Remote Weapon System) typu Saab Trackfire. System ten może zostać uzbrojony w dowolny rodzaj uzbrojenia od kal. 7,62 przez 12,7 do 30 mm lub ew. 40 mm granatnik automatyczny. Szwedzkie RWS mogą zostać uzbrojone także w systemy niezabijające, lub kombinację wyżej wymienionych. Standardowym jednak uzbrojeniem, najczęściej instalowanym Trackfire jest WKM kal. 12,7 mm i taka też odmiana trafiła na fińskie okręty. Stanowiska te (po dwa na okręcie) zastąpią, wykorzystywane obecnie, zainstalowane na dachu nadbudówki i naprowadzane ręcznie, WKM NSV tego samego kalibru. Początkowe informacje prasowe zakładały pozostawienie na okrętach dotychczasowego podstawowego oręża ofensywnego tj. pocisków przeciwokrętowych RBS-15 SFIII (fińskie oznaczenie: MtO 85M).
Ostatecznie zdecydowano jednak o zastąpieniu ich nowymi, opracowanymi przez Israel Aerospace Industries (IAI) pociskami Gabriel V, znanymi też jako Advanced Naval Attack Missile (ANAM). Otrzymały one lokalne oznaczenie PTO 2020 (Pintatorjuntaohjus 2020). Wybór tego uzbrojenia został autoryzowany przez ministra obrony 5 lipca 2018 r . Dostawa Gabrieli ma zostać zrealizowana w latach 2019-2025. Finlandia będzie pierwszym eksportowym użytkownikiem tego oręża, a poza opisywanymi okrętami ma on trafić także na pokłady budowanych obecnie w ramach programu Laivue 2020 korwet rakietowych t. Pohjanmaa i do wyrzutni lądowych dywizjonów Suomenlinaa (odpowiednik naszej Morskiej Jednostki Rakietowej). Co ciekawe chcąc podkreślić możliwości zwalczania także celów lądowych przez nowe pokpr, Finowie zdecydowali się na zmianę dotychczas obowiązującego nazewnictwa tych pocisków. Przez ostatnie niemal 35 lat obowiązywał akronim MTO (Meritorjuntaohjus, czyli pocisk do zwalczania celów morskich), obecnie jest to PTO (Pintatorjuntaohjus, pocisk do zwalczania celów powierzchniowych). Bez zmian pozostawiono uzbrojenie przeznaczone do zwalczania środków napadu powietrznego, czyli pociski Umkhonto-IR Block 2 (ItO 2004).
Wszystkie prace remontowo – modernizacyjne realizowane zostały w stoczni Oy Western Shipyards Ltd. (WSY) w miejscowości Teijo, we współpracy z zakładami Uudenkaupungin Työvene w Uusikaupunki oraz Rauma Marine Constructions (RMC) z Raumy. Stosowną umowę sfinalizowano 5 stycznia 2018 roku a już trzy dni później, w zakładzie tym „zameldował” się pierwszy okręt, Tornio. Ciekawostką może być fakt, że wybrany do realizacji tak skomplikowanego przedsięwzięcia jaki, bez wątpienia, jest modernizacja nowoczesnych okrętów uderzeniowych, wybrano stosunkowo niewielki zakład, który w momencie podpisania umowy nie dysponował nawet odpowiednią liczbą wykwalifikowanych specjalistów (umowa przewidywała zaangażowanie przy pracach nad okrętem 50 pracowników, tymczasem 5 stycznia było ich 40).
Całkowity koszt umów modernizacyjnych wyceniono na kwotę 170,295 mln. EUR (bez 24% podatku VAT), podczas gdy sam tylko wkład szwedzkiego kontrahentem opiewa na kwotę 960 mln SEK (ok. 98,1 mln EUR). Łącznie po uwzględnieniu podatku dało to niebagatelną kwotę 211,166 mln EUR za cztery okręty. Spłatę tych zobowiązań rozłożono na kolejne budżety Merivoimat na lata 2018-2025. Pierwszą przekazaną jednostką był Tornio (81) i miało to miejsce w styczniu 2020 roku, kolejną na której zakończono prace, w grudniu 2020 roku, była Hamina (80). Hanko (82) i Pori (83) według oryginalnego harmonogramu miały zostać przekazane w 2021 roku jednak w wyniku pandemii COVID-19 proces ten został rozciągnięty na kolejny rok.
