W lutym 2020 r. dowództwo ds. operacji specjalnych sił powietrznych Stanów Zjednoczonych (AFSOC – Air Force Special Operations Command) wyraziło chęć pozyskania 75 lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych. Jednakże, zrewidowany w ostatnim czasie plan, mówi jedynie o zakupie wielozadaniowego samolotu zwiadowczego zdolnego do operowania z lotnisk polowych. I niekoniecznie musi to być platforma załogowa.
Celem rozpoczętego 3 lutego 2020 r. przez AFSOC programu „Armed Overwatch” było wdrożenie do służby samolotu załogowego, który wykonywałby zadania: powietrznego zwiadu, wywiadu i rozpoznania (AISR), bliskiego wsparcia (CAS) oraz precyzyjnego niszczenia celów naziemnych na rzecz sił specjalnych (SOF). Samolot miał mieć możliwość operowania z lotnisk polowych (gruntowych) i tymczasowych baz, nie posiadających rozbudowanego zaplecza logistycznego. Dowództwo AFSOC planowało zakup 75 samolotów, które miały zastąpić użytkowane obecnie jednosilnikowe samoloty specjalnego przeznaczenia typu U-28A Draco. Miała to być szybka inicjatywa zakładająca zakup turbośmigłowych samolotów „prosto z półki”, zmodyfikowanych przez producentów do wykonywania misji AISR i CAS.
W 2005 r. siły powietrzne wprowadziły do służby pierwsze pięć samolotów Pilatus PC-12/45. Zostały one zmodyfikowane na potrzeby wykonywania operacji specjalnych i oznaczone jako U-28A. Praktycznie z marszu wzięły udział w operacjach „Iraqi Freedom” w Iraku oraz „Enduring Freedom” w Afganistanie. Obecnie AFSOC użytkuje 34 samoloty tego typu, z których osiem wykorzystywanych jest do szkolenia. Weszły one na uzbrojenie trzech liniowych dywizjonów specjalnych (SOS) oraz dwóch szkolnych. Stacjonują one w bazach Hulburt Field na Florydzie oraz Cannon AFB w Nowym Meksyku. Samoloty wykonują głównie misje typu AISR oraz wykrywają i wskazują cele dla jednostek naziemnych. Załoga U-28A składa się z dwóch pilotów, oficera systemów bojowych (CSO) oraz oficera systemów taktycznych (TSO). Flota U-28A spędziła w powietrzu łącznie ponad 500 tys. godzin.
Program „Armed Overwatch” wydawał się swoistą „reinkarnacją” podobnych programów prowadzonych przez marynarkę wojenną (US Navy) oraz siły powietrzne (USAF) od ponad dekady. W 2007 r. US Navy testowała bojowo samoloty Embraer EMB-314 Super Tucano (oznaczone jako A-29B) w ramach programu „Imminent Fury”. Dwa lata później USAF rozpoczęły program zakupu lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych LAAR (Light Attack Armed Reconnaissance). Przekształcił się on później w program LAS (Light Air Support), którego celem był zakupu lekkich samolotów wsparcia dla Afgańskich Sił Powietrznych. Przetarg wygrał wówczas Embraer, który we współpracy ze swoim przedstawicielem w Stanach Zjednoczonych – firmą Sierra Nevada Corporation – rozpoczął dostawy A-29B dla Afganistanu. W latach 2014–2015 marynarka wojenna powróciła do tematu wdrożenia lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych. W ramach eksperymentalnego programu „Combat Dragon II” w działaniach zbrojnych w Iraku brały udział dwa zmodernizowane samoloty OV-10G+ Bronco. Zarówno program LAAR jak i testy US Navy nie doprowadziły do zakupu nowych samolotów.
Pierwszy egzemplarz AT-6E Wolverine przekazany został USAF 17 lutego 2021 r. Fot. USAF
Latem 2017 r. siły powietrzne zorganizowały tzw. eksperyment OA-X, który później nazwano LAE (Light Attack Experiment). Jego celem było porównanie możliwości wybranych lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych. W testach prowadzonych w bazie Holloman AFB w Nowym Meksyku, wzięły udział takie firmy jak: Sierra Nevada/Embraer (z samolotem A-29B Super Tucano), Air Tractor/L-3 Communications (z samolotem AT-802L Longsword) oraz Textron AirLand (z samolotami: Scorpion oraz AT-6B Wolverine). W tym samym czasie dowództwo ds. operacji specjalnych (SOCOM) rozpoczęło program tzw. lekkiego wsparcia dla operacji specjalnych – LASSO (Light Attack Support for Special Operations). Program ten nie zakładał zakupu konkretnej platformy, tylko skupiał się na analizie rozwiązań technicznych związanych z zapewnieniem wsparcia powietrznego dla jednostek sił specjalnych.
Pod koniec października 2019 r. USAF ogłosiły, że zakupią jedynie po 2 lub 3 samoloty zarówno od Textron Aviation Beechcraft (AT-6B) jak i Sierra Nevada Corporation/Embraer Defence (A-29B). Plan ten zaczął być realizowany w kolejnym roku. 26 lutego 2020 r. firma Sierra Nevada Corporation otrzymała wart 129 milionów USD kontrakt na dostawę dwóch egzemplarzy A-29B. 16 marca wart 70 mln USD kontrakt na dostawę dwóch samolotów AT-6B przyznano firmie Textron Aviation. Ceny obejmują pakiety części zamiennych, szkolenia, serwis techniczny oraz wsparcie logistyczne ze strony kontraktorów.
17 lutego br. siły powietrzne odebrały pierwszy egzemplarz z firmy Textron, który otrzymał oznaczenie AT-6E Wolverine. Samolot wszedł na wyposażenie podlegającego dowództwu lotnictwa bojowego (ACC) centrum zarządzania eksploatacją sił powietrznych (AFLCMC). AT-6E będą stacjonowały w bazie Nellis AFB w Newadzie, gdzie ma być kontynuowany program LAE. Samoloty mają brać udział przede wszystkim w testowaniu i rozwoju prototypowej sieci komunikacji i wymiany danych taktycznych dalekiego zasięgu AEROnet (Airborne Extensible Relay Over-Horizon Network).
Z kolei samoloty A-29B mają znaleźć się na wyposażeniu dowództwa AFSOC i stacjonować w bazie Hulburt Field na Florydzie. Będą wykorzystywane w programie szkoleniowym dla pilotów-instruktorów prowadzonym w ramach tzw. misji wsparcia bojowego dla sił powietrznych państw-sojuszników (CAA – Combat Aviation Advisory). Powyższe decyzje oznaczają, że USAF porzuciły już ostatecznie plany wdrożenia większej liczby lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych, które mogłyby być wykorzystywane bojowo w tzw. konfliktach o małym natężeniu.
Wydaje się, że rozpoczynając program „Armed Overwatch” dowództwo AFSOC chciało wykorzystać dogodny klimat budżetowy oraz decyzję USAF o zakupie AT-6E i A-29B. Na rok fiskalny 2021 wnioskowano o kwotę 101 milionów USD, która miała być przeznaczona na zakup pierwszych 5 samolotów. Kongres Stanów Zjednoczonych zakwestionował jednak celowość całego przedsięwzięcia. Ostatecznie, w finalnym projekcie budżetu obronnego na rok fiskalny 2021 r. nie przyznano programowi żadnych funduszy. Decyzję tę uzasadniano brakiem konkretnie sprecyzowanego zapotrzebowania na lekkie samoloty wsparcia oraz brakiem analiz dotyczących możliwości zastosowania rozwiązań alternatywnych, w tym wykorzystania istniejących zasobów.
Program „Armed Overwatch” w obecnym kształcie zakłada pozyskanie wielozadaniowej platformy, która będzie przede wszystkim wykonywać zadania AISR na rzecz jednostek sił specjalnych. Musi mieć możliwość operowania z gruntowych lotnisk polowych bez potrzeby organizowania rozbudowanego zaplecza logistycznego. Potencjalny, nowy samolot ma być przede wszystkim wykorzystywany przez AFSOC w Afryce oraz na Bliskim Wschodzie. W dalszym ciągu przewidywany jest jako następca samolotów U-28A. Ma być jednakże od nich bardziej wszechstronny i jednocześnie tańszy w eksploatacji. Nie ma to być platforma przeznaczona do dalszego rozwoju, tylko raczej konstrukcja „prosto z półki” wymagająca jedynie niewielkich modyfikacji na potrzeby programu.
Dowództwo AFSOC nie wyklucza udziału w programie samolotów bezzałogowych. Muszą one jednak mieć możliwość operowania z lotnisk gruntowych, co wyklucza udział w programie samolotów bezzałogowych takich jak MQ-9A Reaper czy MQ-1C Gray Eagle. W połowie bieżącego roku AFSOC planuje przeprowadzenie bliżej nieokreślonych testów w powietrzu potencjalnych kandydatów. Jakikolwiek ewentualny zakup nowych samolotów ma być realizowany nie wcześniej niż w roku fiskalnym 2022.
Podobne z tej kategorii:
Pełna wersja artykułu
Lockheed Martin może uzbroić Bryzę wyposażyć w odpowiednią awionikę lekkie uzbrojenie pod skrzydła i samolot rozpoznawczy, uderzeniowy- przeciwpartyzancki, na dodatek z własnościami STOL.