Zaloguj
reklama Rekord
reklama Rekord

Jeden z „kaspijskich potworów” trafi do parku „Pariot”

31 lipca rozpoczęło się holowanie ekranoplanu-okrętu rakietowego Łuń z Kaspijska w Dagestanie nad Morzem Kaspijskim do położonego 130 km dalej Derbentu, najbardziej wysuniętego na południe miasta Rosji. Tam stanie się eksponatem filii parku „Patriot”.

Ośrodek ten, a dokładniej Wojskowo-Patriotyczny Park Kultury i Rekreacji Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej „Patriota”, prezentuje sprzęt i historię Południowego Okręgu Wojskowego. Łuń stanie się tam wyjątkową atrakcją.

Ekranoplany to niezwykłe pojazdy morskie, łączące w sobie cechy okrętu i samolotu, które w ruchu wykorzystują powstający między kadłubem i płatami nośnymi a powierzchnią wody (czy lądu) efekt powierzchniowy (ekran), ale jedyna zbudowana jednostka projektu 903 Łuń (pol. błotniak, ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych) jest szczególna.

Gdy zachodnie służby wywiadowcze, jeszcze na przełomie lat 60. i 70., zidentyfikowały na Morzu Kaspijskim ‒ jak się później okazało ‒ największy na świece ekranoplan KM, zaczęły określać go i podobne mu konstrukcje jako „kaspijskie potwory”. Nic dziwnego, niezwykła jednostka podobna do okrętu lecącego tuż nad wodą z prędkością niemal 500 km/h, wypierająca przy tym 550 ton i mierząca 92 m, musiała budzić respekt. Rosjanie planowali zastosować ekranoplany do zadań transportowych, desantowych i ratowniczych, ale oczywiście także uderzeniowych. To właśnie Łuń był zmaterializowaną ideą ekranoplanu-okrętu rakietowego, przeznaczonego do wykonywania szybkich, trudnych do odparcia ataków pociskami przeciwokrętowymi na amerykańskie grupy lotniskowcowe.

Łuń, podobnie jak inne duże sowieckie ekranoplany, został skonstruowany w latach 70. w Centralnym biurze projektowym wodolotów (CBK SPK) w Gorkim (dziś Niżny Nowogród) pod kierownictwem Rostisława E. Aleksiejewa, obecnie patrona tego biura. Zasadniczym uzbrojeniem okrętu stał się, opracowywany niemal równolegle, system rakietowy MKB Raduga P-270 z pociskami 3M80 Moskit. Na kadłubie ekranoplanu znalazły się ich trzy zdwojone wyrzutnie pojemnikowe KT-215. Do samoobrony zainstalowano dwa lotnicze stanowiska artyleryjskie UKU-9K-502II z dwiema dwulufowymi 23 mm armatami GSz-23 każde.

Budowę prototypu rozpoczęto w 1983 r. w pobliskiej biuru projektowemu Stoczni „Wołga”. 16 lipca 1986 r. Łunia zwodowano, a już niespełna rok później rozpoczął próby zakładowe i państwowe. W 1990 r. zapoczątkował eksploatację doświadczalną we Flotylli Kaspijskiej. W trakcie rocznych testów dokonano m.in. strzelań systemu Moskit z użyciem makiet gabarytowo-masowych z silnikiem startowym zamiast pocisków bojowych. Wkrótce jednostkę odstawiono do rezerwy, po czym spisano z listy okrętów WMF. Od ponad dwóch dekad, po zdjęciu elektroniki „bojowej”, stał w Kaspijsku. Rosjanie postanowili uratować go przekształcając w obiekt muzealny. Już obecnie inny ekranoplan ‒ transportowo-desantowy projektu A-90 Orlonok (pol. orlątko) ‒ można oglądać w Muzeum WMF w Moskwie.

Łuń miał długość 73,8 m, wysokość 19,2 m, napędzało go osiem lotniczych silników turboodrzutowych NK-86 o ciągu 13 000 kG każdy, zainstalowanych w gondolach w dziobowej części kadłuba, co sprzyjało generowaniu efektu ekranu. Mógł poruszać się nad powierzchnią morza na wysokości od 1 do 5 m z prędkością do 500 km/h i miał zasięg 2000 km. Załogę stanowiło 10 osób.

Na bazie rakietowego Łunia powstał ratowniczy Spasatiel (pol. ratownik). Budowy prototypu nie dokończono. Jednostka w zaawansowanym stadium produkcji (ok. 75%) do dziś znajduje się w „Wołdze” w Niżnym Nowogrodzie.

Jakkolwiek fascynacja ekranoplanami wygasła, w Rosji wciąż powracają pomysły przywrócenia ich do życia, głównie w formie jednostek ratowniczych. Ich prędkość, wielokrotnie przewyższająca okręty wypornościowe, wraz ze zdolnością do pływania, predystynuje je do roli jednostek szybkiego reagowania w przypadku katastrof morskich.

(Tomasz Grotnik) Foto: Zbiory autora
Teldat
Teldat

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przemysł zbrojeniowy

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Siły Powietrzne

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Samoloty i śmigłowce
Uzbrojenie lotnicze
Bezzałogowce
Kosmos

WOJSKA LĄDOWE

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Wozy bojowe
Artyleria lądowa
Radiolokacja
Dowodzenie i łączność

MARYNARKA WOJENNA

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Okręty współczesne
Okręty historyczne
Statki i żaglowce
Starcia morskie

HISTORIA I POLITYKA

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Historia uzbrojenia
Wojny i konflikty
Współczesne pole walki
Bezpieczeństwo
usertagcalendar-fullcrosslisthighlightindent-increasesort-amount-asc