Włoskie wojska pancerne na froncie wschodnim

2 czerwca 1941 r. podczas spotkania z wodzem i kanclerzem Rzeszy Adolfem Hitlerem na Przełęczy Brenner premier Włoch Benito Mussolini dowiedział się o niemieckich planach ataku na ZSRR. Nie było to dla niego zaskoczeniem, już bowiem 30 maja 1941 r. zdecydował, by od początku niemieckiej operacji „Barbarossa” w walce z bolszewizmem brały udział również jednostki włoskie. Początkowo Hitler był temu przeciwny, argumentując: zdecydowanej pomocy, Duce, będziecie mogli przecież zawsze udzielić, wzmacniając swoje siły w Afryce Północnej – ale zmienił zdanie i 30 czerwca 1941 r. ostatecznie zaakceptował pomysł włoskiego sojusznika o wzięciu udziału w kampanii rosyjskiej.

Kawaleryjscy pancerniacy – Gruppo Carri Veloci „San Giorgio”

Jeszcze w dniu agresji niemieckiej na ZSRR (22 czerwca 1941 r.) na dowódcę włoskiego Korpusu Ekspedycyjnego w Rosji (Corpo Spedizione i Russia – CSIR) wyznaczono gen. Francesca Zingalesa, który jednak w czasie podróży na front poważnie zachorował i trzeba go było zastąpić gen. Giovanni Messe. Trzon CSIR stanowiły jednostki wydzielone z 4. Armii stacjonującej w północnych Włoszech. Były to: 9. Dywizja Piechoty „Pasubio” (gen. Vittorio Giovanelii), 52. Dywizja Piechoty „Torino” (gen. Luigi Manzi), 3. Dywizja Szybka im. Księcia Amadeo d’Aosta (gen. Mario Marazziani) i Brygada Zmotoryzowana „Czarnych Koszul” „Tagliamento”. Ponadto wysłano samodzielne oddziały zmotoryzowane, artylerii, inżynieryjno-saperskie oraz służby tyłowe – łącznie 62 000 żołnierzy (w tym 2900 oficerów), uzbrojonych w około 1000 dział i moździerzy, dysponujących 5500 samochodami.
Główną siłę szybką włoskiego Korpusu Ekspedycyjnego w Rosji stanowiła Grupa Pancerna „San Giorgio”, znajdująca się w strukturze 3. Dywizji Szybkiej. W jej skład wchodziły dwa pułki kawalerii i pułk Bersalierów, który składał się z trzech batalionów zmotoryzowanych oraz batalionu czołgów lekkich. Pułki kawalerii były w istocie konną piechotą, natomiast bersalierzy zostali wyposażeni w składane rowery i w razie potrzeby mogli korzystać z transportu motorowego. 3. Dywizję Szybką dodatkowo wspierała grupa czołgów lekkich – tankietek CV 35. Przydzieleniu dywizji tego typu jednostki sprzyjał fakt, że włoskie wojska pancerne były początkowo przeznaczone do współdziałania z piechotą, oddziałami zmotoryzowanymi i jednostkami szybkimi kawalerii. Miało się to okazać przydatne dla włoskich pancerniaków na froncie wschodnim.
Łącznie powstały trzy dywizje szybkie: 1. Divisione Celere „Eugenio di Savoia” z dowództwem w Udine, 2. Divisione Celere „Emanuele Filiberto Testa di Ferro” w Ferrarze oraz 3. Divisione Celere „Principe Amedeo Duca D’Aosta” w Mediolanie. W czasie pokoju w każdej z tych dywizji był batalion tankietek. I tak w kolejności do każdej dywizji przydzielono: I Gruppo Squadroni Carri Veloci „San Giusto” z CV 33 i CV 35; II Gruppo Squadroni Carri Veloci „San Marco” (CV 33 i CV 35) oraz III Gruppo Squadroni Carri Veloci „San Martino” (CV 35), która została wkrótce przemianowana na „San Giorgio”. Dywizjony czołgów lekkich, składające się z trzech szwadronów tankietek, były formowane z żołnierzy dywizji kawalerii i stacjonowały w tym samym garnizonie co reszta dywizji. Ułatwiało to wspólne szkolenie. Krótko przed wybuchem wojny zreorganizowano dywizjony – tak że składały się one teraz z kompanii dowodzenia oraz czterech szwadronów, każdy po 15 czołgów lekkich – łącznie 61 tankietek, w tym 5 z radiostacją. Na wyposażeniu znajdował się samochód osobowy, 11 samochodów ciężarowych, 11 ciągników, 30 lawet, 8 przyczep amunicyjnych oraz 16 motocykli. Stan etatowy wynosił 23 oficerów, 29 podoficerów i 290 szeregowców.
Podstawowe wyposażenie włoskich pancerniaków stanowiły czołgi lekkie (tankietki) CV 35, których pierwsze egzemplarze zeszły z linii produkcyjnych w lutym 1936 r. Były one uzbrojone w dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm. Wyprodukowano również wersje z działkiem kal. 20 mm, z miotaczem ognia oraz dowodzenia. Produkcja seryjna zakończyła się w listopadzie 1939 r. Według najbardziej wiarygodnych danych Nicoli Pignato wyprodukowano 2724 tankietki CV 33 i CV 35, z czego 1216 zostało sprzedanych za granicę. W lipcu 1940 r. armia włoska posiadała w linii 855 tankietek, 106 było w naprawie, 112 wykorzystywano w ośrodkach szkoleniowych, a 212 znajdowało się w rezerwie.
Jednostki włoskie rozpoczęły swoje działania na Ukrainie od podejścia marszem ubezpieczonym, po wyładowaniu się z transportów kolejowych, do linii styczności bojowej wojsk. Po przybyciu na miejsce Włosi zostali zaskoczeni dużą liczbą wrogich żołnierzy i ogromnymi ilościami sprzętu przez nich używanego i zniszczonego. Najszybciej do rejonu walk dotarła Dywizja Piechoty „Pasubio” oraz 3. Dywizja Szybka, które wykorzystywały samochody ciężarowe i konie. Jako ostatnia przybyła Dywizja Piechoty „Torino”, która przemieszczała się marszem. Włoskie jednostki osiągnęły pełną gotowość bojową do walki 5 sierpnia 1941 r.