Autorzy raportu wskazują, że co do zasady sytuacja branży jest gorsza w latach, które raport obejmuje, aniżeli we wcześniejszym okresie. Podkreśla się, że w szczególnie złej kondycji jest część przemysłu będąca własnością Skarbu Państwa, której podmiotem dominującym jest Polska Grupa Zbrojeniowa S.A.
Chociaż wg PIPnROK na koniec 2016 r. około 800 podmiotów gospodarczych uznało, że wykonuje produkcję, usługi lub badania w jakikolwiek sposób związane z kwestiami obronności i bezpieczeństwa państwa, w praktyce w branży dominują 74 przedsiębiorstwa i instytuty, które są trzonem przemysłowego i technologicznego polskiego potencjału obronnego (PPO). W swojej analizie Izba podzieliła sektor ze względu na strukturę własnościową pakietu większościowego przedsiębiorstw i wyróżniła następujące grupy podmiotów:
Co ważne, autorzy raportu podkreślają, że wyniki analizy dotyczą całych zagregowanych grup podmiotów, a nie pojedynczych firm, których wyniki finansowe i sytuacja ekonomiczna może odstawać od całościowego obrazu danej grupy.
Niestety, wnioski płynące z raportu nie napawają optymizmem. Sektor zbrojeniowy przez cały badany okres nie odgrywał istotnej roli w gospodarce narodowej i na koniec 2016 r. sprzedaż branży jako całości obejmowała zaledwie 1% całości sprzedaży sektora przemysłowego w Polsce. Co gorsza, rentowność netto zbrojeniówki jako całości jest niższa od średniej dla całego II sektora gospodarki, obejmującego przemysł przetwórczy i budownictwo, przy czym część PPO będąca w rękach kapitału zagranicznego znacząco zawyżyła średnią, podczas gdy część należąca do Skarbu Państwa w 2016 r. osiągnęła ujemną rentowność. Część PPO należąca do polskiego kapitału prywatnego miała rentowność niemal dwa razy niższą aniżeli całość II sektora gospodarki, ale i tak znacznie wyższą od firm zbrojeniowych Skarbu Państwa. Również w kontekście międzynarodowym sytuacja branży obronnej wypada na niekorzyść firm polskich. Chociaż w latach 2015–2016 rentowność 10 największych firm zbrojeniowych świata z listy Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) była porównywalna dla całości polskiej branży zbrojeniowej, to część PPO należąca do Skarbu Państwa odstawała na niekorzyść w tym zakresie w sposób znaczący. Ponownie, tak jak w przypadku porównania z resztą II sektora gospodarki narodowej, znacznie lepszą rentowność miały firmy sektora prywatnego należące do kapitału zagranicznego, a te z kapitałem polskim niższą niż SIPRI Top 10, ale nadal zbliżoną do firm zagranicznych. Pod względem wydajności, firmy z listy SIPRI Top 10 były w 2016 r. 4-krotnie bardziej wydajne od całości polskiej branży zbrojeniowej, przy czym ta różnica była znacznie większa w odniesieniu do przedsiębiorstw należących do Skarbu Państwa (ponad 7-krotnie niższa wydajność) aniżeli firm prywatnych z kapitałem zagranicznym (ok. 3,5-krotnie niższa wydajność) oraz podmiotów z kapitałem polskim (ponad 2,5-krotnie niższa wydajność).
Kolejny ważny wniosek raportu PIPnROK wskazuje na umocnienie prywatnej części polskiego sektora zbrojeniowego w stosunku do tego w rękach Skarbu Państwa. Przedsiębiorstwa prywatne zwiększyły udział całości przychodów ze sprzedaży PPO z 37% w 2007 r. do 64% w 2016 r. Również eksport nie należy do mocnych stron państwowej części branży obronnej. W ostatnim roku analizy, 77% przychodów z eksportu należało do firm z dominującym kapitałem prywatnym, podczas gdy do tych należących do Skarbu Państwa zaledwie 17%. Należy jednak zauważyć, że ten stan rzeczy utrzymuje się w Polsce od lat (w 2007 r. również było to tylko 17% przychodów z eksportu). Wpływ na to ma mają firmy prywatne z kapitałem zagranicznym, które transferują komponenty do swoich zakładów poza granicami Polski, głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, i w ten sposób kreują większość eksportu PPO. Tym samym jest to bardziej transfer w ramach przedsiębiorstw aniżeli rzeczywista sprzedaż sprzętu do podmiotów trzecich i stanowi egzemplifikację eksportowej słabości całej polskiej branży zbrojeniowej.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu