Dzieje Sieciocentrycznej Platformy Teleinformatycznej (SPT) Jaśmin mają już niemal dwie dekady. Jej genezy należy szukać w 1997 r., kiedy powstała firma TELDAT, która odtąd profesjonalnie i bezkosztowo dla Skarbu Państwa tworzy oraz konsekwentnie rozwija kompleksowe zautomatyzowane systemy dowodzenia, teleinformatycznego wsparcia działań wojsk i łączności, składające się ze specjalnie zaprojektowanego do wojskowych potrzeb i wzajemnie w pełni zintegrowanego, wysoko specjalistycznego sprzętu i oprogramowania. Działalność TELDAT-u obejmuje całokształt zagadnień związanych z oferowanymi produktami – od projektowania, przez produkcję, instalowanie, uruchamianie, szkolenie obsług, po serwisowanie w całym cyklu życiowym (w tym zdalne w czasie rzeczywistym, rzadko realizowane przez innych producentów wojskowego sprzętu teleinformatycznego).
Podstawą sukcesu bydgoskiej spółki była i jest wysoko wyspecjalizowana oraz systematycznie doskonaląca swoje kwalifikacje w kraju i za granicą kadra inżynierska, jej dyspozycyjność dla odbiorców sprzętu TELDAT-u, z Wojskiem Polskim na czele, oraz znajomość problemów i potrzeb nowoczesnej komunikacji. Dlatego też w pierwszej kolejności dla Sił Zbrojnych RP firma stworzyła Zintegrowane Węzły Teleinformatyczne (ZWT) KTSA, które umożliwiły budowanie zaawansowanych sieci teleinformatycznych typu WAN i LAN itp. Od blisko 20 lat pozwalają one na wymianę danych, transmisję głosu, przekazywanie faksów, obrazu i różnego rodzaju informacji, np. rozkazów, sygnałów alarmowych, meldunków czy ostrzeżeń o istotnych zagrożeniach, a wszystko w technologii IP. ZWT KTSA wprowadziły SZ RP w nowe stulecie i to właśnie dzięki tym rozwiązaniom udało się stworzyć m.in. najbardziej rozległą sieć teleinformatyczną MIL WAN oraz System Alarmowania Resortu ON (SARON), dobrze znane i służące każdemu polskiemu żołnierzowi.
Kolejnym spójnym logicznie, technologicznie, systemowo, unifikacyjnie i obsługowo krokiem bydgoskiej spółki było stworzenie wersji mobilnej ZWT KTSA, którą wojskowi początkowo zaczęli interesować się głównie w związku z potrzebami misji ekspedycyjnych, przede wszystkim w Iraku i Afganistanie. W tym celu ZWT KTSA uległ umobilnieniu (w tym miniaturyzacji), a przy okazji, dzięki rozwojowi technologicznemu – otrzymał m.in. nowe funkcjonalności. W ten sposób narodziły się ZWT KTSAwp (wersja polowa, określane następnie jako ZWT Jaśmin), które później zostały rozwinięte do SPT Jaśmin, do dziś systematycznie doskonalonej i unowocześnianej. Nowy wyrób był od początku modułowym systemem dowodzenia, wsparcia działania wojsk i łączności, powstałym zgodnie ze standardami rekomendowanymi przez Sojusz Północnoatlantycki w koncepcjach Network Enabled Capability i Service-Oriented Architecture, dotyczących głównie współdzielenia danych pomiędzy rozproszonymi ośrodkami decyzyjnymi różnego poziomu – od dowódcy wysokiego szczebla (np. korpusu) po szeregowego żołnierza. Wbrew temu, co zazdrośni oponenci próbowali niejednokrotnie insynuować (nie wchodząc w szczegóły, które mogą stanowić podstawę do odrębnej publikacji), system i jego komponenty były wyjątkowo rzetelnie wdrażane. Odbywało się to wielokrotnie i zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym czasie, co m.in. potwierdziło Ministerstwo Obrony Narodowej w swojej oficjalnej opinii z 7 września 2012 r. I tak:
❚ pierwsze wdrożenie miało miejsce 26 stycznia 2004 r. i dotyczyło umobilnienia stacjonarnej wersji ZWT KTSA;
❚ drugie wdrożenie nastąpiło 11 maja 2005 r. i dotyczyło ZWT KTSA w wersji polowej (ZWT KTSAwp);
❚ trzecie wdrożenie odbyło się 24 sierpnia 2006 r. i obejmowało ZWT KTSAwp – Jaśmina w wersji kontenerowej;
❚ czwarte wdrożenie miało miejsce 1 września 2006 r. i dotyczyło ZWT KTSAwp – Jaśmina w wersji przenośnej;
❚ kolejne wdrożenia, które odbywały się w latach 2007–2016, były związane z nowymi bądź zmodyfikowanymi wersjami i modułami, wprowadzanymi do Jaśmina jako sprzętu wojskowego (SpW). Jednym z nich był także, wysoko ceniony i dobrze znany (w kraju i za granicą, w tym w NATO), zasadniczy komponent programowy tej platformy teleinformatycznej – System Wspomagania Dowodzenia (SWD) C3IS Jaśmin. Został on również kolejny raz wdrożony do SZ RP jako samodzielny SpW w 2015 r.
W toku wieloletnich i szeroko zakrojonych prac badawczo-rozwojowych nad Jaśminem oraz w rezultacie doświadczeń z jego eksploatacji, badań i weryfikacji w kraju oraz za granicą (w tym podczas wielu działań sojuszniczych, także bojowych) oraz wniosków z nich płynących, powstały jego kolejne, zunifikowane i w pełni zintegrowane ze sobą konfiguracje, dopasowane do różnych szczebli dowodzenia i zakresu działań wojsk, dla jakich mają być przeznaczone. Są to:
❚ HMS (Headquaters Managment System) Jaśmin – jedyny polski system zarządzania walką szczebla operacyjnego i taktycznego – od korpusu do sztabu batalionu włącznie – zawierający specjalnie zaprojektowane do niego węzły teleinformatyczne w wersjach aparatowni i przenośnej oraz oprogramowanie wsparcia dowodzenia SWD C3IS Jaśmin – HMS C3IS Jaśmin. Rozwiązanie to jest wdrożone w dużej ilości i z powodzeniem eksploatowane w SZ RP, i zawiera ok. 80% zasadniczych funkcjonalności BMS, planowanego do nabycia przez MON;
❚ BMS (Battlefield Management System) Jaśmin – jedyny polski kompleksowy, sieciocentryczny system zarządzania walką szczebla taktycznego – od batalionu do drużyny – zawierający także specjalnie do niego zaprojektowany pokładowy węzeł teleinformatyczny oraz oprogramowanie wsparcia dowodzenia SWD C3IS Jaśmin – BMS C3IS Jaśmin. Rozwiązanie to jest zunifikowane i w pełni zintegrowane z wyżej wspomnianym HMS, który jest wykorzystywany w SZ RP;
❚ DSS (Dismounted Soldier System) Jaśmin – także jedyny polski system zarządzania działaniami indywidualnego żołnierza, również ze specjalnie zaprojektowanym do niego nasobnym węzłem teleinformatycznym i kolejną wersją oprogramowania wsparcia dowodzenia SWD C3IS Jaśmin – DSS C3IS Jaśmin. Rozwiązanie to może być z powodzeniem wykorzystane np. w programie Zintegrowanego Indywidualnego Systemu Walki (ZISW) Tytan.
TELDAT opracował także wiele innych wyspecjalizowanych i kompatybilnych ze sobą rozwiązań, wchodzących w skład kompleksowej platformy Jaśmin – nie bez przyczyny nazywanej Systemem Systemów. Są to m.in.:
❚ VIS Jaśmin – również jedyny tej generacji polski system komunikacji pokładowej stanowiący podstawowy węzeł teleinformatyczny, przeznaczony do obiektów mobilnych, w tym pojazdów;
❚ JFSS Jaśmin – także jedyny polski system wymiany danych do połączonego wsparcia ogniowego, w tym TZKOP (Taktycznych Zespołów Kontroli Obszaru Powietrznego);
❚ Web Portal Jaśmin – również jedyne polskie rozwiązanie intranetowe, m.in. wspierające procesy dowodzenia/zarządzania poprzez zastosowanie scentralizowanego portalu i umożliwiające np. tworzenie POSO (Połączonego Obrazu Sytuacji Operacyjnej);
❚ CID Jaśmin – także jedyny polski serwer identyfikacji bojowej, istotnie usprawniający oraz zwiększający dokładność identyfikacji obiektów wojsk własnych i sojuszniczych oraz wymianę danych w tym zakresie między rodzajami sił zbrojnych;
❚ IEG Jaśmin – również jedyna polska brama bezpiecznej wymiany informacji, zapewniająca zautomatyzowany i bezpieczny transfer danych pomiędzy systemami o różnej klasyfikacji przetwarzanych informacji;
❚ System Zarządzania Jaśmin – także kompleksowy system zdalnej obsługi, zarządzania, monitoringu i konfiguracji urządzeń oraz modułów platformy Jaśmin, w tym jej elementów funkcjonalnych;
❚ SBWI/SARON – również jedyny, zwłaszcza w kontekście narodowym, System Alarmowania Resortu ON itp., służący do szybkiej, rozległej i bezpiecznej wymiany informacji, przeznaczony przede wszystkim dla służb publicznych, głównie do instytucjonalnego i osobowego alarmowania oraz ostrzegania, m.in. w zakresie obrony narodowej lub zarządzania kryzysowego.
Rozwojowi Jaśmina i jego kolejnych konfiguracji oraz funkcjonalności towarzyszyła długoletnia eksploatacja rozwiązań tego systemu (w tym podczas działań wojennych i misji ekspedycyjnych), liczne i szerokie badania oraz testy w kraju i za granicą prowadzone przez SZ RP, MON, NATO, US Army, polskie oraz sojusznicze laboratoria badawcze, a także partnerów zagranicznych (tego typu sprawdzeń nie przechodziły żadne inne egzemplarze polskiego SpW, również w obszarze bezpieczeństwa teleinformatycznego i liczby uzyskanych akredytacji w tym zakresie). Niektórzy z nich już dzisiaj zaopatrują się w rozwiązania oparte na Jaśminie (w tym miejscu należy wspomnieć administrację Stanów Zjednoczonych i koncern Raytheon, które zamawiają wywodzące się z Jaśmina militarne komponenty teleinformatyczne do nowych modernizacji systemu przeciwlotniczego Patriot). Wśród licznych testów porównawczych Jaśmina z systemami innych producentów (m.in. podczas kolejnych wielonarodowych ćwiczeń Combined Endeavor, NATO CWID/CWIX oraz Bold Quest), produkty tej sieciocentrycznej platformy teleinformatycznej uzyskiwały pomyślne rezultaty w ramach sprawdzianów technicznych (funkcjonalnych) i, co bardzo ważne, realizacji scenariuszy operacyjnych. W ten sposób rozwiązania TELDAT-u były wykorzystywane i testowane najliczniej, najszerzej i najdłużej z polskich systemów. Często, jako jedyne narodowe, były poddawane złożonym sprawdzianom, a nawet występowały jako wyroby referencyjne wobec innych produktów tej klasy.
Z kolei w ramach międzynarodowego Wielostronnego Programu Interoperacyjności (MIP), kompleksowe oprogramowanie wsparcia dowodzenia i działania wojsk SWD C3IS Jaśmin, jako jedyne polskie (w naszym kraju niemające zresztą odpowiedników) i jedno z niewielu sojuszniczych, przeszło pomyślnie najwyższy stopień sprawdzeń. Wśród siedmiu systemów zakwalifikowanych do testów końcowych zostało także ocenione jako oferujące największą liczbę zaimplementowanych funkcjonalności.
Wyjątkową i pierwszorzędną cechą SWD C3IS Jaśmin jest też to, że zawiera wiele elementów oprogramowania (tzw. jąder, zarazem dojrzałych produktów wojskowych) wchodzących w skład wyżej wymienionych komponentów sieciocentrycznej platformy Jaśmin, w tym: HMS, BMS, DSS i JFSS Jaśmin. Ponadto system, również jako jedyny polski i jeden z nielicznych na świecie, od lat ma certyfikat NATO, a także jako jedyny legitymuje się referencjami eksploatacyjnymi Akademii Sztuki Wojennej.
W kontekście powyższego, ważne jest również wykorzystywanie od wielu lat Jaśmina jako głównego systemu wsparcia dowodzenia, działania wojsk i łączności, który skutecznie zabezpieczał m.in. funkcjonowanie stanowisk dowodzenia podczas ćwiczeń, także międzynarodowych. Pełnił na nich także rolę systemu referencyjnego dla innych państw w zakresie testów NATO Friendly Force Integration (NFFI). Już w 2010 r., m.in. w ramach Warsztatów Łączności i Informatyki Aster-10, BMS Jaśmin razem z innymi systemami tej klasy (w tym zagranicznymi) został poddany testom MON-u. Zgodnie z oficjalną opinią resortu, opublikowaną w 2012 r., jako jedyny pozytywnie zakończył przedmiotowe testy i uznano go za najbardziej zaawansowany technologicznie i spełniający wymagania użytkownika […] co pozwala ocenić go jako najbardziej perspektywiczne rozwiązanie, umożliwiające osiągnięcie zamierzonego celu […] w programie operacyjnym C4ISR. Ponadto Jaśmin był już kilkunastokrotnie nagradzany i wyróżniany (ostatnio w 2016 r. przez MON), jako innowacyjny i najlepiej służący bezpieczeństwu żołnierzy system teleinformatyczny.
Opisane opracowanie, rozwijanie i wykorzystywanie (w tym wielokrotne i długotrwałe sprawdzanie) szerokiej gamy rozwiązań Jaśmina w kraju i za granicą, pozwoliło na rozwój systemów dowodzenia, działania wojsk i łączności, także w skali sojuszniczej. Przyczyniło się również do usytuowania Polski w tej dziedzinie w czołówce NATO, co nigdy wcześniej nie miało miejsca.
Jedną z konfiguracji Systemu Systemów Jaśmin jest wspomniany, działający na najwyższym szczeblu dowodzenia (korpusu, dywizji, brygady itp.) HMS Jaśmin, który na przestrzeni wielu lat dostarczono
SZ RP w ponad 130 zestawach, w wersji kontenerowej i przenośnej. Jest też sukcesywnie, wraz z rozwojem technologii, modyfikowany (od 2015 r. razem z oprogramowaniem SWD C3IS Jaśmin – HMS C3IS Jaśmin). Wersja kontenerowa (aparatownia) składa się z: zestawu militarnego sprzętu IT i specjalistycznego oprogramowania, zabudowanych w przewożonym przez ciężarówkę kontenerze. Kontener jest szczelny elektromagnetycznie i spełnia wymagania bezpieczeństwa teleinformatycznego odnośnie przetwarzania informacji niejawnych do klauzuli „tajne” włącznie. Wersja przenośna z kolei, umieszczona w specjalnie zaprojektowanych opakowaniach transportowych, w zasadzie też składa się z tego samego militarnego sprzętu IT oraz specjalistycznego oprogramowania, jest jednak przeznaczona do eksploatacji głównie w budynkach, namiotach i kontenerach stacjonarnych.
Głównymi funkcjonalnościami HMS Jaśmin w zakresie węzła teleinformatycznego (ZWT Jaśmin) są m.in.:
❚ rozwijanie w technologii IP nowoczesnej, wydajnej, skalowalnej, mobilnej oraz ekonomicznie efektywnej wielousługowej infrastruktury teleinformatycznej, umożliwiającej m.in. budowę wielu niezależnych sieci na stanowiskach dowodzenia szczebla operacyjnego i taktycznego;
❚ interoperacyjność z innymi systemami, w tym sojuszniczymi, m.in. poprzez zastosowanie standardów obowiązujących w NATO;
❚ wybór i wykorzystywanie optymalnego medium transmisyjnego;
❚ transmisja danych, obrazu i komunikacji głosowej w technologii IP;
❚ zapewnianie, w zależności od potrzeb, bezpiecznej wymiany informacji z wykorzystywaniem narodowej kryptografii IP;
❚ zaszyfrowanie głosu, danych i obrazu;
❚ prosta – w pełni autonomiczna oraz intuicyjna – instalacja i konfiguracja wszystkich elementów (sprzętowych i programowych) HMS Jaśmin za pomocą oprogramowania Zarządzania Modułami Jaśmin;
❚ zapewnienie najwyższego poziomu szczelności elektromagnetycznej.
W przypadku ukompletowania (bądź dokompletowania), zwłaszcza we wspomnianą odmianę SWD C3IS Jaśmin, (takich zestawów systemu jest zdecydowana większość wśród eksploatowanych w SZ RP) – zapewnia także cały szereg innych funkcjonalności. Do głównych należą m.in.:
❚ wsparcie dowodzenia związkami operacyjnymi i taktycznymi, ich działania oraz współdziałania, m.in. poprzez skuteczną i sprawdzoną współpracę oraz automatyczną wymianę danych z systemami dowodzenia niższego szczebla, np.: BMS Jaśmin (Systemem Zarządzania Walką Batalionu, Kompanii, Plutonu i Drużyny) i DSS Jaśmin (Systemem Zarządzania Walką Żołnierza);
❚ możliwość osiągnięcia przewagi informacyjnej i tym samym m.in. tworzenia oraz istotnego zwiększania świadomości sytuacyjnej wojsk, w tym ich bezpieczeństwa, np. poprzez natychmiastową i skuteczną dystrybucję informacji o zagrożeniach oraz zautomatyzowany system informowania o bieżącym położeniu sił własnych;
❚ tworzenie Połączonego Obrazu Sytuacji Operacyjnej i zapewnienie integracji/współpracy z innymi systemami tworzącymi POSO (głównie poprzez Web Portal Jaśmin);
❚ bieżące zobrazowanie sytuacji taktycznej i śledzenie wojsk własnych oraz sprzymierzonych do poziomu indywidualnego żołnierza włącznie (tzw. Blue Force Tracking) z zastosowaniem standardów NFFI (STANAG 5527) oraz FFI (Friendly Force Identification) – w tym zakresie system może pełnić rolę HUB-a FFT;
❚ współdziałanie z systemami rozpoznania (dozorowania) i wykorzystanie m.in. informacji spływających ze wszystkich dostępnych sensorów pola walki (w tym ze śmigłowców wsparcia bojowego, bezzałogowych systemów latających i pojazdów lądowych oraz z wyposażenia indywidualnego żołnierza), np. o zagrożeniach chemicznych, biologicznych, radiologicznych i nuklearnych za pomocą standaryzowanych przez NATO raportów typu CBRN (Reporting Nuclear Detonations Biological and Chemical Attacks and Predicting and Warning of Associated Hazards and Hazard Areas – STANAG 2103);
❚ wsparcie i współpraca z systemami kierowania środkami walki, w tym pełna integracja z JFSS Jaśmin – pierwszym polskim systemem wymiany danych do połączonego wsparcia ogniowego, w tym TZKOP;
❚ współpraca z systemami obrony przeciwlotniczej;
❚ współpraca z systemami symulacyjno-szkoleniowymi (np. JCATS, VBS2/VBS3) za pomocą standardu HLA (High Level Architecture);
❚ dostęp do danych operacyjnych i modułu programowego HMS C3IS Jaśmin, również poprzez aplikację typu WEB (Web Portal Jaśmin).
Wydaje się, że systematycznie rozwijany System Systemów Jaśmin, w tym kupiony w dużej ilości HMS Jaśmin, jest oczywistym kandydatem na zautomatyzowany system dowodzenia, wsparcia działań wojsk, łączności i integracji innych systemów dla SZ RP (w tym rozpoznania i kierowania środkami walki). Opisane powyżej fakty i obiektywna wiedza SZ RP o Jaśminie dowodzą i potwierdzają, iż polskie, zunifikowane, w pełni zintegrowane i jednolicie zarządzane systemy Jaśmina bezpośrednio wpisują się w planowane do kupienia przez SZ RP:
❚ Węzły Teleinformatyczne – WTI. Mają stanowić tylko ok. 30% omówionych ZWT Jaśmin (wchodzących w skład HMS Jaśmin), z powodzeniem eksploatowanych w SZ RP i wraz z rozwojem technologii sukcesywnie modyfikowanych od 2015 r. Tylko te rozwiązania Jaśmina (oczywiście dostosowane do aktualnych wymagań) są rzeczywistymi odpowiednikami WTI i mogą realnie zapewnić unifikację oraz kontynuację budowy jednolitego w tym zakresie systemu wsparcia dowodzenia, działania wojsk i łączności SZ RP, w tym sprawne zarządzanie (a nie tylko ewentualnie monitorowanie) już wykorzystywanym ZWT Jaśmin. Ponadto właśnie węzły teleinformatyczne Jaśmin są bardzo dobrze znane żołnierzom, odnosiły sukcesy także na arenie międzynarodowej i były wielokrotnie nagradzane oraz wyróżniane;
❚ Zautomatyzowany System Dowodzenia Wojsk Lądowych Wierzba. Jego jedynym krajowym odpowiednikiem jest SWD C3IS Jaśmin – HMS C3IS Jaśmin, wdrożony do SZ RP, eksploatowany i sukcesywnie modyfikowany od 2015 r. Pozostaje w wyposażeniu omawianego ZWT Jaśmin i wraz z nim de facto stanowi HMS Jaśmin w wersjach: kontenerowej i przenośnej. Oprogramowanie to jest także dobrze znane żołnierzom, ma certyfikaty NATO i referencje eksploatacyjne Akademii Sztuki Wojennej;
❚ System Zarządzania Walką Szczebla Batalionu – BMS. Bezpośrednio wpisuje się w niego BMS Jaśmin, także jedyne dziś polskie rozwiązanie tej klasy, zunifikowane i w pełni zintegrowane z HMS Jaśmin oraz mające około 80% zasadniczych funkcjonalności tego ostatniego systemu, m.in. z tego względu jest znane wielu żołnierzom;
❚ Zintegrowany Zautomatyzowany System Dowodzenia Operacjami Specjalnymi Spartan. Wpisują się w to rozwiązanie głównie HMS i BMS Jaśmin;
❚ Zintegrowany Indywidualny System Walki Tytan. W wymagania do jego komponentu teleinformatycznego wpisuje się DSS Jaśmin, również jedyny polski system tej klasy, zunifikowany i w pełni zintegrowany z HMS oraz BMS Jaśmin itd.;
❚ System Wymiany Danych do Połączonego Wsparcia Ogniowego, w tym TZKOP. Wpisuje się w to rozwiązanie JFSS Jaśmin, także jedyny narodowy system tej klasy, zunifikowany i w pełni zintegrowany z HMS, BMS, DSS itd.
Zatem nie ma potrzeby dalszego eksperymentowania, powielania tych samych błędów i tracenia kolejnych lat, nie wykorzystując dobra narodowego, jakim jest Jaśmin i związany z nim zbiór wojskowych rozwiązań teleinformatycznych, który jest dostępny na wyciągnięcie ręki. Sprzyja temu chociażby to, że właśnie wobec tak wartościowych, jedynych, sprawdzonych, zunifikowanych i wdrożonych w dużej ilości produktów, zwykło się w Polsce stosować prostą, dużo tańszą (także czasowo, organizacyjnie, technicznie, logistycznie itd.) zasadę kontynuacji dostaw (co np. można by zastosować w odniesieniu do WTI – dalej kupując najnowszą wersję ZWT Jaśmin i Wierzby – zamawiając stosownie zmodyfikowany HMS C3IS Jaśmin bądź, jak dotychczas, zamawiać je razem w postaci HMS Jaśmin) i/lub wyboru optymalnego dostawcy (w pozostałych przypadkach). Jest ona również korzystna dla odbiorcy, ponieważ zapewnia ciągłość dostaw oraz brak problemów z zapleczem logistycznym, szkoleniem i kompatybilnością systemów. Dokładnie tymi względami umotywowano w ostatnich latach podtrzymanie dostaw innego wyposażenia komunikacyjnego, m.in.: aparatowni łączności cyfrowych transmisyjnych RWŁC-10/T (w 2017 r.), Polowych Kancelarii Kryptograficznych (w 2016 r.) czy kolejnych węzłowych wozów kablowych (w 2014 r.). W większości są to znacznie prostsze rozwiązania i przez to łatwiejsze do zastąpienia innym sprzętem niż ten, którego dotyczy niniejszy artykuł i który rzeczywiście pozwoli wprowadzić techniczną modernizację SZ RP w XXI wiek.
Artykuł przygotowano na podstawie materiałów firmy TELDAT
[cycloneslider id="teldat"]
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu