Pojawienie się czołgów na polu walki zmieniło charakter działań bojowych na froncie zachodnim podczas I wojny światowej. Ten wówczas nowy środek walki zadomowił się w wojskach lądowych państw całego świata i jest skutecznie używany do dzisiaj. Na bazie czołgów powstały też inne typy wozów bojowych i pojazdów zabezpieczenia działań, które mają istotny wpływ na potencjał każdej armii. Czołgi podlegały stałemu rozwojowi technicznemu, który pozwolił m.in. zachować, a nawet zwiększyć ich mobilność, mimo wzrostu masy. Jednym z podstawowych elementów wpływających na zdolność pokonywania terenu jest układ jezdny, a w nim gąsienice, które bezpośrednio stykają się z podłożem.
Równocześnie zadania stawiane przed pojazdami wojskowym wykraczają znacząco poza wymagania, którym mają sprostać maszyny budowlane i inne pojazdy o trakcji gąsienicowej stosowane w tzw. sektorze cywilnym. Pojazdy wojskowe wymagają często zastosowania specyficznych rozwiązań technicznych, które zapewnią wyższą efektywność dowiezienia żołnierzy na pole walki, czy też ich bezpośredniego wsparcia ogniowego w trakcie boju. Specyfika użycia sprzętu wojskowego wymaga pojazdów przygotowanych lub możliwych do szybkiego dostosowania do działania w warunkach zarówno piaszczystych bądź kamienistych pustyń, jak i na śnieżnych połaciach polarnej północy.
W przypadku zarówno samochodu, jak i czołgu występuje jeden wspólny bardzo ważny element. To parametry miejsca styku pojazdu z podłożem, które wpływają na możliwość przeniesienia napędu i jazdy pojazdu bez groźby tzw. ugrzęźnięcia. Przy tym w przypadku pojazdów gąsienicowych mówimy o większej powierzchni styku niż w kołowych, bowiem to taśma gąsienicy jest elementem pośredniczącym w przeniesieniu nacisku koła nośnego pojazdu na podłoże (niekiedy mówi się, że pojazd gąsienicowy układa przed sobą własną drogę). Dzięki zmniejszeniu nacisku jednostkowego wojskowe pojazdy gąsienicowe mogą poruszać się na podłożu o małej spoistości (oczywiście do pewnej granicznej wartości), co pozwala zwiększyć możliwości manewru sprzętem wojskowym i elastyczniej planować operacje wojskowe.
Wymagania dotyczące zachowania wysokiej manewrowości, prędkości pojazdu i trwałości elementów jego układu przeniesienia napędu wymagają stosowania wyspecjalizowanej technologii wykonania gąsienic, która jest trudna do opanowania przez małe przedsiębiorstwa. Pamiętajmy, że gąsienice muszą zapewnić poruszanie się pojazdu nie tylko po różnych podłożach (teren, nawierzchnia betonowa), ale także w różnych warunkach klimatycznych. Z tego powodu na świecie jest niewielu wytwórców gąsienic do pojazdów bojowych, o których możemy powiedzieć, że ich produkty spełniają wysokie wymagania wojskowych użytkowników.
Taśmy gąsienicowe w Siłach Zbrojnych RP, np. w sprzęcie gąsienicowym sowieckiego pochodzenia, odbiegają od wymagań współczesnego pola walki. Chodzi zarówno o możliwości trakcyjne, jakie zapewniają starej generacji gąsienice, jak i ich serwis – wymianę i naprawę. Uszkodzona gąsienica eliminowała pojazd z walki często na wiele godzin, a jej samodzielna naprawa siłami wyłącznie załogi pojazdu była trudna w warunkach polowych. W przypadku dołączanych elementów poprawiających mobilność na drogach publicznych pojawiało się dodatkowe utrudnienie obsługowe – stosowane połączenia śrubowe korodowały i utrudniały prace mechaników. Nie było także gąsienic, które pozwalałyby na dostosowanie ich elementów styku do różnego podłoża i różnych warunków klimatycznych.
Swoistą rewolucję w tej materii przeprowadziła niemiecka firma DST Defence Service Tracks GmbH (dawniej Diehl Remscheid). Od wielu lat konstruuje ona i wytwarza gąsienice z wymiennymi nakładkami gumowymi, które są używane w pojazdach bojowych i pomocniczych wielu armii na całym świecie. Rekomendacją tych produktów może być to, że od wielu lat są one stosowane przez producentów czołgów Leopard 1, Leopard 2 oraz pojazdów specjalistycznych bazujących na ich podwoziach. Konstrukcja gąsienic jest stale doskonalona w biurze konstrukcyjnym firmy DST Defence Service Tracks GmbH.
Obecnie nowoczesne gąsienice z wymiennymi nakładkami gumowymi dostarczane są w ramach prac modernizacyjnych, związanych z wozami bojowymi i pojazdami specjalistycznymi, w tym także skonstruowanymi w ZSRS. Równocześnie możliwość szybkiej wymiany nakładek pozwala dostosować optymalny skład gumy do warunków eksploatacji pojazdu. Na przykład w terenie górzystym potrzebne jest zwiększenie twardości kosztem przyczepności, kluczowej na nawierzchni betonowej, z kolei warunki klimatu tropikalnego wymagają zwiększenia odporności nakładki na wysoką temperaturę i wilgotność. Szczególnie ważne dla producenta jest zapewnienie optymalnej trwałości i bezpieczeństwa jazdy pojazdu z nakładkami w planowanych warunkach użytkowania (skład chemiczny gumy i technologia wykonania nakładki stanowią oczywiście tajemnicę przemysłową producenta).
Niekiedy w przypadku konieczności pokonywania zaśnieżonego, błotnistego lub piaszczystego terenu stosowane są nakładki z gruntozaczepami (nakładka z ostrogą), które poprawiają mobilność pojazdu na trudnym podłożu.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu