Jubileusz WCBKT S.A., czyli pol wieku innowacyjnej produkcji przy Radiowej

Pięćdziesiąt lat mija od powstania Zakładu Produkcji Doświadczalnej Wojskowej Akademii Technicznej, którego prawnym następcą jest Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne S.A. Od początku swego istnienia podmiot ten był nastawiony na tworzenie innowacyjnych i wyspecjalizowanych rozwiązań technicznych, co dzisiaj owocuje produkcją unikatowego wyposażenia dla lotnictwa i nie tylko. To cenny potencjał w ramach Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.

Historia Wojskowego Centralnego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego S.A. sięga marca 1968 r., kiedy na mocy rozkazu komendanta Wojskowej Akademii Technicznej powstał Zakład Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie. Wyodrębniono wówczas jego działalność jako tzw. gospodarstwa pomocniczego. Trzy lata później, 14 grudnia 1971 r., nadano mu status jednostki budżetowej.
Dla ZPD wyznaczono w tym czasie szereg zadań konstrukcyjnych i produkcyjnych. Było to m.in.:

• wykonywanie modeli, prototypów i wzorców wyrobów,
• prowadzenie jednostkowej lub małoseryjnej produkcji unikatowych urządzeń i aparatury naukowo-badawczej oraz pomiarowej,
• prowadzenie badań i prób tych wyrobów,
• opracowywanie i opanowywanie technologii produkcji wykonywanych wyrobów oraz dostosowanie jej do produkcji seryjnej w przedsiębiorstwach produkcyjnych,
• wykonywanie nowej lub dostosowywanie do warunków produkcyjnych zakładu, otrzymanej z zewnątrz dokumentacji konstrukcyjnej i wykonawczej.

Poza macierzystą uczelnią – jeżeli pozwalały na to rezerwy mocy produkcyjnych – ZPD miał działać na korzyść także innych podmiotów podlegających Ministerstwu Obrony Narodowej.
Do 1980 r. w ZPD udało się stworzyć wiele interesujących, niemających swych odpowiedników rozwiązań. Znalazły się wśród nich m.in. kamery do obserwacji kryształów i położenia atomów w kryształach metodą rentgenowską (kamera Weisenberga, 1969 r.) oraz do wykonywania zdjęć kryształów w promieniach Roentgena (1971 r.), obie dla Wydziału Chemii i Fizyki Technicznej WAT. W latach 1968–1969 zostało zbudowane urządzenie do badania nośności gruntu dla Katedry Budownictwa Wojskowego Wydziału Inżynierii Wojskowej i Geodezji WAT. W 1972 r. – wspólnie z Zakładem Doświadczalnym Przemysłowego Instytutu Elektroniki – skonstruowano Zwierciadlany Mikroskop Elektronowy ZME-2 do obserwacji złącz półprzewodnikowych. Jeżeli chodzi o zlecenia realizowane dla podmiotów innych niż WAT, to w ciągu pierwszych kilkunastu lat istnienia zakładu wykonano m.in.: urządzenie przeznaczone do szkolenia strzelca wielkokalibrowego karabinu maszynowego zamontowanego na wieży czołgu, elektroniczny system dozoru obiektów (1975 r.) i aparaturę do rejestracji oraz zobrazowania informacji telegraficznej (1977 r.).
21 września 1979 r. MON zadecydowało o przekształceniu Zakładu Produkcji Doświadczalnej WAT w przedsiębiorstwo państwowe o nazwie: Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne. 1 grudnia 1979 r. ustalono strukturę organizacyjną WCBKT, a rozpoczęło ono działalność 1 stycznia kolejnego roku. W efekcie powstało przedsiębiorstwo wielozakładowe, złożone z trzech jednostek produkcyjnych:

• Zakładu Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie (ZPD),
• Działu Konstrukcyjnego Urządzeń Szkoleniowo-Treningowych Lotniczych Zakładów Remontowych nr 4 w Warszawie,
• Branżowego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni (przez dwa lata działało ono jako filia WCBKT, ale potem zostało wydzielone z przedsiębiorstwa i przyłączone do Stoczni Marynarki Wojennej).

Cele statutowe WCBKT pozostawały podobne, jak w czasach istnienia ZDP z tym, że zakres działalności rozszerzono. Zaliczono do niej:

• prowadzenie prac w zakresie jakości remontów i produkcji oraz normowania materiałów i pracochłonności,
• opracowywanie dokumentacji technicznej sprzętu szkoleniowo-treningowego,
• opracowywanie dokumentacji remontowej do uzbrojenia i sprzętu technicznego remontowanych w wojskowych przedsiębiorstwach remontowo-produkcyjnych,
• wykonywanie modeli, prototypów i serii prototypowych na podstawie własnej oraz dostarczonej przez zamawiających dokumentacji technicznej.

Siedzibą Wojskowego Centralnego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego stały się budynki wcześniej zajmowane przez ZPD przy ulicy Radiowej (na terenie Wojskowej Akademii Technicznej). W skład majątku nowego podmiotu weszły wykorzystywane tam wcześniej maszyny i oprzyrządowanie, załoga i dorobek techniczno-naukowy. Status przedsiębiorstwa przemysłu obronnego WCBKT uzyskało 2 października 1982 r. Od tego czasu podlegało kolejno: Głównemu Inspektorowi Techniki MON (do 1993 r.), Departamentowi Dostaw Uzbrojenia i Sprzętu Wojskowego MON (do 2004 r.), a potem Departamentowi Polityki Zbrojeniowej MON. Od 2014 r. większościowym akcjonariuszem (85% udziałów) WCBKT S.A. jest Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. Pozostałe 15% akcji przeznaczono do nieodpłatnego nabycia przez pracowników Spółki w trybie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.