Zaloguj

Europejscy użytkownicy samolotów Lockheed Martin F-16

Polska była pierwszym państwem byłego bloku wschodniego, które dokonało zakupu wielozadaniowych samolotów myśliwskich F-16. Ogółem w latach 2006-2008 wprowadzono na stan polskiego lotnictwa wojskowego 48 myśliwców tego typu.

Polska była pierwszym państwem byłego bloku wschodniego, które dokonało zakupu wielozadaniowych samolotów myśliwskich F-16. Ogółem w latach 2006-2008 wprowadzono na stan polskiego lotnictwa wojskowego 48 myśliwców tego typu.

Wielozadaniowy samolot myśliwski F-16 jest w seryjnej produkcji od drugiej połowy lat siedemdziesiątych do chwili obecnej, a liczba zbudowanych i zamówionych myśliwców przekroczyła 4600 egzemplarzy. Wykorzystują je siły powietrzne dwudziestu sześciu państw, w tym dziewięciu europejskich: Belgia, Dania, Grecja, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia i Turcja. Ponadto wkrótce w Europie wprowadzi je do eksploatacji Słowacja i istnieje duża szansa, że na ich pozyskanie zdecyduje się Bułgaria i Chorwacja, a Rumunia dokona zwiększenia stanu posiadania.

Wspólny wybór F-16 przez Belgię, Danię, Holandię i Norwegię w 1975 r. oznaczał także uruchomienie licencyjnej produkcji. W tym celu powołano konsorcjum europejskich producentów lotniczych. Głównymi partnerami odpowiedzialnymi za montaż końcowy była belgijska SABCA (Societé Anonyme Belge de Constructions Aéronautiques) z siedzibą w Gosselies i holenderski Fokker z siedzibą w Schiphol. Produkcja dużych podzespołów miała się odbywać w firmie SONACA (Societé Nationale de Construction Aérospatiale), Fairey SA miała produkować tylne części kadłuba, Fokker zaś przednie części kadłuba, klapolotki i klapy przednie. Kolejne podzespoły wytwarzała duńska firma Per Udsen. Podwozie było produkowane przez DAF w Holandii, koła i ogumienie dostarczał norweski Raufoss. Niektóre podzespoły otrzymywano od General Dynamics.
Turbinowy silnik odrzutowy Pratt & Whitney F100-PW-200 był produkowany w Belgii (Fabrique National), a norweski Kongsberg wytwarzał moduły sprężarek. Siłowniki sterowania dyszą dostarczał holenderski Philips. Produkcja awioniki również została podzielona pomiędzy czterech partnerów. Za końcowy montaż pokładowej stacji radiolokacyjnej odpowiadała belgijska firma MBLE, anteny i wyświetlacze przezierne dostarczał holenderski Signal, komputery kierowania ogniem i wyświetlacze radiolokatora produkowały duńskie firmy: Neselco, LK-NES i Nea Linberg. Wspomniany wcześniej Kongsberg wytwarzał także bezwładnościowe układy nawigacyjne.
Pierwszego F-16 z Gosselies oblatano 11 grudnia 1978 r. Był to samolot w wersji dwumiejscowej z załogą: Neil Anderson (General Dynamics) i Serge Martin (przedstawiciel konsorcjum europejskiego). Natomiast pierwszego F-16 z Schiphol – 3 maja 1979 r. Swoje pierwsze egzemplarze, Belgia odebrała w styczniu 1979 r., podczas gdy Holandia w czerwcu 1979 r. Dostawy dla Norwegii i Danii rozpoczęły się w styczniu 1980 r.

7 czerwca 1975 r. Belgia, Dania, Holandia i Norwegia ogłosiły, że zamierzają zakupić 348 samolotów myśliwskich F-16, z opcją zwiększenia tej liczby w miarę potrzeb. Na zdjęciu: F-16A MLU belgijskich sił powietrznych.

7 czerwca 1975 r. Belgia, Dania, Holandia i Norwegia ogłosiły, że zamierzają zakupić 348 samolotów myśliwskich F-16, z opcją zwiększenia tej liczby w miarę potrzeb. Na zdjęciu: F-16A MLU belgijskich sił powietrznych.

Belgia

Zamówienie belgijskie dotyczyło 116 samolotów myśliwskich F-16, w tym 96 samolotów jednomiejscowych w wersji A i 20 samolotów dwumiejscowych w wersji B. Pierwszy z nich został ukończony w zakładach SABCA 11 grudnia 1978 r., a odebrany przez zamawiającego 29 stycznia 1979 r. Pierwsza transza obejmowała 23 egzemplarze (17 F-16A i 6 F-16B), które reprezentowały wariant Block 1 – dostarczono je w latach 1979-1980. Następnie w latach 1980-1981 Siły Powietrzne Belgii otrzymały 12 maszyn w wariancie Block 5 (8 F-16A i 4 F-16B), a w latach 1981-1982 – 32 sztuki w wariancie Block 10 (30 F-16A i 2 F-16B). Od 1981 r. SABCA rozpoczęła modernizację wcześniej dostarczonych maszyn Block 1 i Block 5, które doprowadzono do standardu Block 10. Zakończenie realizacji zamówienia miało miejsce w latach 1982-1985, kiedy to belgijskie lotnictwo otrzymało 49 samolotów F-16 Block 15, w tym 41 F-16A i 8 F-16B.
W lutym 1983 r. rząd Belgii podjął decyzję o zamówieniu kolejnych „szesnastek”. Wpływ na to miały dotychczasowe doświadczenia eksploatacyjne, dążenie do zwiększenia potencjału bojowego belgijskiego lotnictwa wojskowego i ujednolicenia floty oraz chęć uzupełnienia strat (do tego czasu utracono w trakcie eksploatacji pięć samolotów F-16A). Podpisany kontrakt dotyczył 44 samolotów myśliwskich F-16 w wariancie Block 15 OCU (Operational Capability Upgrade; 40 F-16A i 4 F-16B), które dostarczono w latach 1988-1991.
W tym samym czasie zakończenie zimnowojennej rywalizacji oraz podpisanie i wejście w życie traktatu o ograniczeniu konwencjonalnych zbrojeń w Europie CFE (Treaty on Conventional Armed Forces in Europe) doprowadziło do dużych redukcji uzbrojenia i sprzętu wojskowego w wielu państwach. Tym niemniej belgijskie F-16 zostały poddane modernizacji do standardu F-16A/B MLU (Mid-Life Upgrade). Ostatecznie liczba zachowanych w eksploatacji w Siłach Powietrznych Belgii samolotów myśliwskich F-16 została zredukowana do 54 egzemplarzy. Dodatkowo sześć samolotów zmagazynowano jako rezerwę dla pokrycia strat operacyjnych. Pozostałe belgijskie F-16 wystawiono na sprzedaż i znaleziono na nie kupców z krajów pozaeuropejskich.
Na wojenną „ścieżkę” belgijskie F-16 wstąpiły w 1999 r., kiedy to dwanaście zmodernizowanych samolotów myśliwskich F-16A/B MLU zostało przebazowanych do Włoch, skąd wykonywano loty bojowe nad Serbię w ramach wkładu Sił Powietrznych Belgii w sojuszniczą operację „Allied Force”. W trakcie kampanii powietrznej belgijskie F-16 wykorzystywały kierowane bomby lotnicze do zwalczania obiektów naziemnych.
Seria czterech ataków terrorystycznych przeprowadzonych 11 września 2001 r. na terytorium Stanów Zjednoczonych za pomocą uprowadzonych samolotów pasażerskich spowodowała rozpoczęcie tzw. „wojny z terroryzmem”, której pierwszym etapem był atak na rządzony przez talibów Afganistan. W ramach międzynarodowych sił wsparcia bezpieczeństwa (International Security Assistance Force, ISAF) od 2005 r. belgijskie F-16 trafiły do tego kraju udzielając wsparcia siłom lądowym walczącym z talibami.
Wraz z przyjęciem do NATO Państw Bałtyckich (Litwa, Łotwa i Estonia), Sojusz Północnoatlantycki rozpoczął rotacyjne wystawianie myśliwskich grup lotniczych mających za zadanie dozorowanie przestrzeni powietrznej (NATO Baltic Air Policing) nowych członków sojuszu. Belgia była tym krajem, który wystawił pierwszą zmianę. Przybyła ona do litewskiej bazy lotniczej w Szawle w dniu 30 marca 2004 r. Dotychczas F-16 belgijskiego lotnictwa wojskowego wykonywały to zadanie osiem razy, w tym dwukrotnie w oparciu o 22. Bazę Lotnictwa Taktycznego w Malborku. W 2011 r. sześć F-16 przemieszczono do bazy lotniczej Araxos w Grecji, skąd od 21 marca realizowano loty bojowe nad Libię. Od 27 marca wykonywano uderzenia na libijskie siły rządowe, w ramach wsparcia zbrojnych oddziałów rebeliantów dążących do obalenia reżimu Kaddafiego.
Dotychczas w trakcie eksploatacji Siły Powietrzne Belgii łącznie utraciły w wypadkach 38 samolotów myśliwskich F-16.

Holandia

Zamówienie Sił Powietrznych Holandii opiewało na 102 wielozadaniowe samoloty myśliwskie F-16, w tym 80 jednomiejscowych F-16A i 22 dwumiejscowe F-16B, których montaż miano wykonać w zakładach Fokkera. Pierwsza holenderska „szesnastka” została oblatana na fabrycznym lotnisku 3 maja 1979 r., dostawę zaś zrealizowano w czerwcu. 18 egzemplarzy dostarczonych w latach 1979-1980 (12 F-16A i 6 F-16B) reprezentowało standard Block 1. Następnie w okresie 1980-1981 do służby trafiło 16 sztuk (14 F-16A i 2 F-16B) Block 5. Od 1981 r.
Fokker dostarczał „szesnastki” w standardzie Block 10 (20 F-16A i 2 F-16B). Pozostałe płatowce (34 F-16A i 9 F-16B z lat 1982-1984) były wykonane w wariancie Block 15. W tym samym czasie rozpoczęto także modernizację wcześniej dostarczonych samolotów do wyższego standardu.
Od marca 1980 r. w Holandii trwała debata publiczna nad rozszerzeniem zamówienia o kolejne „szesnastki”. Ostatecznie holenderski parlament wydał zgodę na zakup drugiej partii w grudniu 1983 r. – objęła ona 111 samolotów (97 F-16A i 14 F-16B), które dostarczono w standardach Block 15 i Block 15 OCU w latach 1984-1989. Drugie zamówienie na „szesnastki” pozwoliło na uzupełnienie strat operacyjnych, a także zwiększenie potencjału bojowego holenderskiego lotnictwa wojskowego, które wycofywało z eksploatacji nieperspektywiczne typy samolotów.
Holendrzy byli także pierwszymi europejskimi użytkownikami F-16, którzy rozpoczęli modernizację maszyn tego typu. W 1983 r. z „szesnastkami” zintegrowano zasobniki rozpoznania fotograficznego Oldelift Orpheus, które wcześniej wykorzystywały RF-104G Starfighter – 18 F-16A otrzymało dodatkowe oznaczenie F-16A(R).
Koniec zimnej wojny spowodował redukcje sprzętowe w Siłach Powietrznych Holandii, które objęły także „szesnastki”. Ze względu na wysoką kulturę techniczną holenderskiego personelu inżynieryjno-lotniczego stały się one atrakcyjnym towarem eksportowym, którego wartość dodatkowo podniosła modernizacja MLU (przeprowadzona na 137 samolotach). Część z nich trafiła do Chile i Jordanii.
Pierwsze misje bojowe holenderskie „szesnastki” wykonały w latach 1994-1995, kiedy to wzięły udział w operacji „Deny Flight” mającej na celu wymuszenie strefy bez lotów nad Bośnią. W 1999 r. zostały one użyte w operacji „Allied Force”. 24 marca F-16A MLU o numerze J-063 zestrzelił serbski samolot myśliwski MiG-29 z użyciem kierowanego pocisku rakietowego „powietrze-powietrze” średniego zasięgu AIM-120 AMRAAM.
W 2002 r. osiem samolotów F-16A/B MLU przebazowano do Kirgistanu, a w 2005 r. do Afganistanu, skąd wspierały one działania ISAF prowadzone w tym kraju – w trakcie tej misji poniesiono pierwszą (i jedyną) stratę bojową. 31 sierpnia 2006 r. w prowincji Ghazni katastrofie uległ F-16 grzebiąc w swoich szczątkach pilota. Według najbardziej prawdopodobnej wersji przyczyną zdarzenia było ugryzienie pilota przez jadowite zwierzę, które mogło dostać się do kabiny w czasie postoju samolotu na ziemi. W 2011 r. holenderskie F-16 wzięły udział w działaniach bojowych nad Libią. Z kolei w latach 2014-2016 uczestniczyły one w zwalczaniu bojowników Państwa Islamskiego znajdujących się na terytorium Syrii i Iraku. Dodatkowo holenderskie F-16 trzykrotnie uczestniczyły w sojuszniczej misji NATO Baltic Air Policing. W czasie jednej ze zmian operowały one z 22. Bazy Lotnictwa Taktycznego w Malborku.
Siły Powietrzne Holandii zajmują w Europie niechlubne pierwsze miejsce w liczbie utraconych samolotów myśliwskich F-16. Od momentu wdrożenia do eksploatacji, spisano ze stanu 42 myśliwce F-16.

Wybór F-16 przez Belgię, Danię, Holandię i Norwegię oznaczał także uruchomienie licencyjnej produkcji. W tym celu powołano konsorcjum europejskich producentów lotniczych. Na zdjęciu: F-16B MLU duńskiego lotnictwa wojskowego.

Wybór F-16 przez Belgię, Danię, Holandię i Norwegię oznaczał także uruchomienie licencyjnej produkcji. W tym celu powołano konsorcjum europejskich producentów lotniczych. Na zdjęciu: F-16B MLU duńskiego lotnictwa wojskowego.

Dania

Pierwsze duńskie zamówienie na „szesnastki” dotyczyło 58 samolotów (46 F-16A i 12 F-16B), których dostawy rozpoczęły się 28 stycznia 1980 r. Pierwsza transza objęła pięć egzemplarzy Block 1 (3 F-16A i 2 F-16B), po czym SABCA dostarczyła 15 Block 5 (12 F-16A i 3 F-16B) oraz 18 Block 10 (15 F-16A i 3 F-16B) i 20 Block 15 (16 F-16A i 4 F-16B). W kolejnych latach maszyny Block 1 i Block 5 zostały zmodernizowane do standardu Block 10. Co ciekawe, nie wysłano ich do producenta lecz wykorzystano do tego celu wojskowe warsztaty lotnicze mieszczące się w Aalborgu.
W sierpniu 1984 r. Dania zamówiła 12 kolejnych samolotów Block 15 (8 F-16A i 4 F-16B), które dostarczono w latach 1987-1991 z holenderskiej linii montażowej. Ostatnimi nabytkami sprzętowymi były zakupy pojedynczych egzemplarzy z nadwyżek sprzętowych Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w latach dziewięćdziesiątych. Objęły one siedem maszyn Block 15 (6 F-16A i 1 F-16B), które trafiły do Danii w latach 1994-1997. Posłużyły one do uzupełnienia strat operacyjnych. Podobnie jak Belgia, Holandia i Norwegia również Dania przeprowadziła program modernizacji posiadanych maszyn do standardu MLU. Objęto nim 61 duńskich „szesnastek”.

Przemysł zbrojeniowy

 ZOBACZ WSZYSTKIE

WOJSKA LĄDOWE

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Wozy bojowe
Artyleria lądowa
Radiolokacja
Dowodzenie i łączność

Siły Powietrzne

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Samoloty i śmigłowce
Uzbrojenie lotnicze
Bezzałogowce
Kosmos

MARYNARKA WOJENNA

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Okręty współczesne
Okręty historyczne
Statki i żaglowce
Starcia morskie

HISTORIA I POLITYKA

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Historia uzbrojenia
Wojny i konflikty
Współczesne pole walki
Bezpieczeństwo
bookusercrosslistfunnelsort-amount-asc