Jeden z pierwszych gotowych moździerzy samobieżnych M120K, który w połowie stycznia br. rozpoczął próby trakcyjne.
Umowa na dostawę elementów ośmiu kompanijnych modułów ogniowych Raków:
64 120 mm moździerzy samobieżnych na podwoziu kołowym M120K i 32 artyleryjskich wozów dowodzenia na podwoziu kołowym AWD (w odmianach dla: dowódcy kompanii wsparcia – 8, zastępcy dowódcy kompanii wsparcia – 8 i dowódcy plutonu ogniowego 16), została zawarta pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia a konsorcjum w składzie Huta Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A. (oba podmioty należą do Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.) 28 kwietnia 2016 r. Jej wartość brutto to 968 319 188 PLN i określa ona, że dostawy zamówionego sprzętu mają zostać zrealizowane w latach 2017–2019 (w 2017 r. elementy dwóch modułów, w 2018 i 2019 r. po trzy komplety). Umowa obejmuje także dostarczenie pakietu szkoleniowego i przekazanie MON dokumentacji technicznej moździerzy oraz wozów dowodzenia. Sprzęt objęty będzie trzyletnią gwarancją. Warto podkreślić, że powyższa wartość kontraktu nie obejmuje kosztów wyprodukowania nośników obu elementów systemu – kołowych transporterów opancerzonych Rosomak w wersji bazowej. Są ona zamawiane na podstawie odrębnych umów z zakładami z Siemianowic Śląskich. Umowa na Raki obejmuje za to koszty adaptacji pojazdów bazowych do roli nośników moździerzy i wozów dowodzenia. O ile w przypadku tego drugiego adaptacja mechaniczna jest stosunkowo prosta, to konwersja transportera bazowego na nośnik uzbrojenia to już poważne przedsięwzięcie, wymagające m.in. demontażu płyt stropowych i zastąpieniu ich nowym stropem (podobnie jak blachy na kadłuby Rosomaków dostarcza go Cognor S.A. Oddział HSJ w Stalowej Woli) z pierścieniem oporowym wieży, a także całkowitej przebudowy wnętrza pojazdu.
W styczniu 2017 r. w Hucie Stalowa Wola trwały ostatnie prace przed skompletowaniem wież nr 7 i 8 do pierwszego modułu, poprzedzające ich integrację z nośnikami. Inne były już wówczas ustawione na podwoziach.
Wszystkie pojazdy bazowe dla moździerzy oraz AWD zostały przygotowane w ubiegłym roku i jesienią były już w HSW. Wcześniej, jeszcze przed podpisaniem umowy, w Stalowej Woli rozpoczęto wytwarzanie elementów systemów wieżowych moździerzy – przede wszystkim pancernych korpusów wież i samych dział. Te ostatnie są całkowicie produkowane w HSW. Tu także dokonywany jest pełny proces obróbki mechanicznej lufy moździerza. Dopiero jednak formalne zawarcie umowy mogło uruchomić proces zamówień komponentów i wyposażenia u poddostawców, a tych jest kilkudziesięciu. Do najważniejszych należy zaliczyć: firmy należące do WB Group (WB Electronics S.A. – system dowodzenia; Zakład Automatyki i Urządzeń Pomiarowych AREX Sp. z o.o. – m.in. zespół magazynu amunicyjnego, układy zasilania osprzętu, układy napędów dosyłania amunicji, układy napędów wieży i podniesienia działa, układy sterowania napędami, manipulatory członków załogi, pulpity dowódcy i celowniczego-operatora, system celowniczy CM120 do strzelania na wprost, wiązki kablowe; Radmor S.A. – radiostacje UKF RRC9310AP); Radiotechnika Marketing Sp. z o.o. – elementy układu zasilania w energię elektryczną; Transbit Sp. z o.o. – elementy systemu dowodzenia; PCO S.A. – przyrząd obserwacyjny kierowcy, system samoosłony pojazdu SSP-1 Obra-3, system obserwacji dookólnej SOD, celowniki do km; Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A. – system nawigacyjny TALIN 5000; Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A. – 7,62 mm karabiny maszynowe UKM-2000D. W przypadku niektórych zespołów i urządzeń czas od zamówienia do dostawy sięga niemal roku, stąd ich dostarczenie w przewidzianym czasie faktycznie decyduje o terminowości dotrzymania kolejnych etapów realizacji całego zamówienia.
W seryjnych moździerzach M120K głowica ZIG-T-2 systemu celowniczego CM120 otrzymała zmodyfikowany układ optyczny i osłonę, chroniącą go w czasie, gdy nie
jest wykorzystywana.
Pomimo napiętego harmonogramu dostaw elementów obu pierwszych modułów, większość dostaw od kooperantów zostało zrealizowanych terminowo, stąd w listopadzie możliwe było rozpoczęcie procesu integracji gotowych wież z podwoziami. Taką integrację w przypadku pierwszego moździerza M120K przeprowadzono 17 listopada 2016 r. W kolejnych tygodniach zakończono montaż, testy elektroniczne i badania stanowiskowe pozostałych wież, które były sukcesywnie montowane na nośnikach. W połowie stycznia wszystkie moździerze pierwszego modułu były już zintegrowane, a pierwsze z nich rozpoczęły badania trakcyjne. Mają się one zakończyć do połowy lutego. Następnym etapem będą strzelania próbne, prowadzone na poligonie Ośrodka Badań Dynamicznych Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia w Stalowej Woli. Plan przewiduje, że zostaną one zrealizowane do końca lutego. Potem przyjdzie czas na ostatnie poprawki, dokompletowanie w tzw. sprzęt drobny, malowanie i finalny odbiór.
W HSW produkowany jest kompletny system artyleryjski do moździerzy Rak. Na zdjęciu lufy podczas obróbki mechanicznej.
Równolegle trwa proces wyposażania wozów dowodzenia, prowadzony w Stalowej Woli i Siemianowicach Śląskich przy udziale specjalistów z firm odpowiedzialnych za dostawę oraz montaż wyposażenia. Także w ich przypadku rozpoczęły się już badania trakcyjne. Przed nimi są bardzo złożone testy systemów dowodzenia i kierowania ogniem oraz łączności i transmisji danych.
Należy dodać, że wszystkie wozy zamówione w ramach umowy z 28 kwietnia 2016 r. pochodzą z nowej produkcji. W tym przypadku nie przeprowadzono dostosowania wozów prototypowych, z udziałem których odbyły się próby kwalifikacyjne, do standardu seryjnego. Być może stanie się to jednak w przyszłości, na mocy odrębnej umowy, a prototypowe moździerze (po jednym na podwoziu kołowym i gąsienicowym oraz AWD) zostaną zunifikowane z seryjnymi i dostarczone do wojskowego szkolnictwa.
Także inne elementy moździerza są bardzo skomplikowane w produkcji i ich proces technologiczny wymaga wielu operacji na wieloosiowych obrabiarkach CNC. Na zdjęciu
kołyska.
Faktycznie jednak zakres zmian wprowadzonych w seryjnych moździerzach nie jest duży. Jednym z zaleceń po badaniach kwalifikacyjnych było dopracowanie układu przechwytywania łusek zautomatyzowanego systemu ładowania, aby w sposób pewny i bezpieczny działał on w dowolnym położeniu wieży względem nośnika i w pełnym zakresie kątów podniesienia lufy. Inne zmiany dotyczą wyposażenia. Głowica ZIG-T-2 systemu celowniczego do strzelania na wprost CM120 otrzymała zmodyfikowany układ optyczny i osłonę, która przeciwdziała jego zanieczyszczeniu. Seryjne M120K otrzymają też nowy, dzienno-nocny system obserwacji dookólnej SOD z warszawskiego PCO S.A. To także jedno z zaleceń po badaniach kwalifikacyjnych. Jego cztery głowice z kamerami telewizyjnymi i termowizyjnymi zostaną zainstalowane na czterech rogach wieży, zapewniając 360° pole obserwacji. System SOD znajduje się jeszcze w fazie finalnych prób (w ich trakcie przeszedł badania na prototypowym moździerzu M120G), równolegle trwają przygotowania do uruchomienia jego produkcji, która ma się rozpocząć po zakończeniu procesu certyfikacji, spodziewanym w połowie roku. Jego planowany harmonogram dostaw pozwoli na jego montaż na moździerzach drugiego modułu ogniowego, który ma zostać dostarczony użytkownikowi jesienią bieżącego roku. Pierwszych osiem M120K jest w pełni dostosowanych do jego instalacji, która zostanie przeprowadzona już w toku eksploatacji sprzętu w jednostkach (dopuszczają to zapisy umowy z IU). Z obecnej perspektywy przekazanie elementów pierwszego modułu Raków z kilkutygodniowym wyprzedzeniem w stosunku do terminu zapisanego w umowie jest zupełnie realne.
Także inne elementy moździerza są bardzo skomplikowane w produkcji i ich proces technologiczny wymaga wielu operacji na wieloosiowych obrabiarkach CNC. Na zdjęciu
blok zamka.
W drugiej połowie bieżącego roku spodziewane jest zawarcie umowy na dostawę pozostałych elementów modułów ogniowych moździerzy, tzw. pojazdów wspierających: artyleryjskich wozów amunicyjnych AWA i artyleryjskich wozów remontu uzbrojenia i elektroniki AWRU. AWRU zakończył w ubiegłym roku wojskowe badania kwalifikacyjne, zaś badania AWA zakończyć się mają do 31 marca br. To zaś otworzy drogę do rozpoczęcia przez HSW negocjacji z IU związanych z dostawą logistycznych elementów kompanijnych modułów wsparcia. Ze względu na mniejszy stopień skomplikowania w stosunku do bojowych elementów modułu, dostawa seryjnych pojazdów logistycznych mogłaby odbywać się w zasadzie równolegle z moździerzami i wozami dowodzenia. Jedynie w przypadku AWA i AWRU do pierwszych dwóch modułów wystąpić może pewne opóźnienie. Nieco bardziej skomplikowana jest sytuacja z artyleryjskim wozem rozpoznania AWR. Wprawdzie przeszedł on badania kwalifikacyjne w odmianie na pojeździe Żubr z AMZ-Kutno S.A., ale wykazały one, że ten nośnik nie spełnia wszystkich postawionych wymagań. W związku z tym wyposażenie specjalistyczne przewidziane dla AWR ma zostać przeniesione na inny nośnik, najprawdopodobniej transporter Rosomak (być może w układzie 6×6) i AWR w nowej konfiguracji, aby można było mówić o jego zamówieniu, będzie musiał przejść uzupełniające badania. Jeśli zakończą się one pomyślnie w bieżącym roku, istnieje szansa, że umowa na dostawę wozów seryjnych mogłaby zostać zawarta jeszcze w 2017 r.
Na ubiegłorocznym MSPO prezentowany był prototyp moździerza M120G, który miał zamontowany system obserwacji dookólnej SOD z PCO. Będzie on montowany także na seryjnych Rakach – od drugiego modułu planowanego do przekazania w bieżącym roku.
